توزیع پذیرفتاری مغناطیسی و شاخص های هوادیدگی در سطوح مختلف ژئومورفیک در برخی خاکهای منطقه چالدران

پذیرفتاری مغناطیسی (χ) روشی سریع، غیرتخریبی و ساده برای تعیین خصوصیات خاک و توصیف فرآیندهای تشکیل خاک است که در سطوح ژیومورفیک مختلف، به منظور بررسی اثرات فاکتورهای تشکیل خاک (پستی و بلندی، مواد مادری و...) مورد مطالعه قرار می گیرد. این پژوهش با هدف بررسی اثرات اشکال مختلف آهن، زهکشی، کاربری اراضی و فعالیتهای انسانی (کشاورزی) بر تغییرات پذیرفتاری مغناطیسی خاک و بررسی شاخص های هوادیدگی CIW، CIA  و CPA  در واحدهای ژیومورفیک مختلف در سال 1400 در منطقه مطالعاتی چالدران در شمال غربی ایران و در استان آذربایجان غربی انجام گردید. بدین منظور 9 خاکرخ شاهد در پنج واحد ژیومورفیک غالب در منطقه ازجمله دشت دامنهای، پدیمنت پوشیده، مخروطه افکنه، دشت و دشت سیلابی حفر و ارزیابی گردید. پس از تشریح و نمونهبرداری از افق های ژنتیکی خاک رخهای حفرشده، خصوصیات فیزیکوشیمیایی نمونه ها به همراه ویژگی های مغناطیسی آنها و شاخص های هوادیدگی CIW، CIA و CPA اندازهگیری شد. دامنه پذیرفتاری مغناطیسی خاک های منطقه که تحت تاثیر رسوبگذاری، خاکسازی ، هوادیدگی و کشت و کار قرار داشت، ازkg−1  3m 10-8 × 90/42 تا 20/1053 متغیر بود. همچنین، میانگین مقدار χlf  خاک رخهای مورد مطالعه در ژیوفرمهای مختلف به صورت دشت سیلابی > مخروط افکنه > پدیمنت پوشیده > دشت > دشت دامنه ای مشاهده گردید. با وجود اینکه مقادیر پذیرفتاری مغناطیسی وابسته به فرکانس نمونه های خاک مورد بررسی بین 07/0 تا 50/3 درصد متغیر بود؛ اما در بیشتر افقها مقدار χfd  کمتر از 2 درصد اندازهگیری گردید. این نتیجه نشان دهنده حضور ذرات درشت چندحوزهای در منطقه است که از طریق مواد مادری اضافه شده اند. همچنین نتایج مقادیر شاخصهای هوادیدگی CIA، CIWو CPA و همچنین منحنی A-CN-K و ترکیب شیمیایی اکسیدهای عناصر مورد مطالعه نشان دهنده مرحله هوادیدگی ضعیف تا متوسط در منطقه است. بر اساس نتایج بهدست آمده، آبشویی مواد دیامغناطیس به لایه های زیرین خاک، انتقال کانی های فری مغناطیس توسط آب و فعالیت های کشاورزی، منجر به تغییرات روند χlf با عمق شده است. همچنین نتایج نشان داد که شرایط اکوییک به علت زهکشی ضعیف در خاکهای مورد مطالعه موجب کاهش پذیرفتاری و میزان Fed  شده است.