باغ بذر و محاوط بذرگیری گونه های جنگلی، راهبردی موثر در حفاظت ژنتیکی، احیا و توسعه جنگل های مقاوم به تغییر اقلیم

از نظر سطح جنگل، ایران جزو کشورهای با پوشش کم جنگل محسوب می شود. در دهه های اخیر فشار بسیار زیادی به پوشش جنگلی کشور در نواحی مختلف رویشی وارد شده است که نتیجه آن کاهش سطح جنگل ها، یا کاهش تراکم آنها بوده است. کشورها تلاش می کنند تا با جنگل کاری، ضمن دستیابی به اهداف اقتصادی، سطوح پوشش جنگلی را به عنوان تضمین کننده امنیت زیستی افزایش دهند. در این میان، سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، برنامه جامعی را برای افزایش سطح جنگل ها در دست تدوین و اجرا دارد تا در افق 15 ساله، حداقل 2.000.000 هکتار به سطح جنگل های کشور افزوده شود.موفقیت توسعه، احیا و بهبود جنگل ها، که با هزینه های هنگفت جنگل کاری انجام می شود، متاثر از تهیه و تامین بذر و نهال مناسب اصلاح شده است. به تازگی، دولت برنامه یک میلیارد نهال کاری را طی سال های 1402 تا 1406 ارایه کرده که خود معادل حداقل 2.000.000 هکتار جنگل کاری است، یعنی برابر با کل تعهدی که دولت (طی چهار برنامه توسعه چهارم، پنجم، ششم و هفتم) برای توسعه جنگل کاری در برنامه ایران افق 1404 داشت، اما موفقیت استقرار جنگل کاری ها قابل توجه نبود.توسعه جنگل کاری با شیوه کنونی (که ممکن است همه نهال ها از یک، یا تعداد انگشت شماری از درختان باشند)، در مقابل تنش های ناشی از تغییر اقلیم، کاری بیهوده و اتلاف سرمایه است. برای توفیق برنامه های جنگل کاری های آینده در ایران (که به طور عمده حفاظتی و برای ترسیب کربن خواهند بود و نه تولیدی)، در مقابل تنش های تغییر اقلیم، باید تنوع ژنتیکی را از توده های طبیعی دارای تنوع ژنتیکی بالا به جنگل کاری ها منتقل کرد. این مهم، جز با توسعه باغ های بذر به شیوه علمی، یا در شرایط اضطرار از محوطه های بذرگیری استاندارد ممکن نخواهد بود.