نشریه طبیعت ایران
سال هشتم شماره 2 (پیاپی 39، خرداد و تیر 1402)

همان طور که در نمودار ساختاری اکوسیستم ها در شماره پیشین نشریه طبیعت ایران نمایان بود، پژوهش در این مقیاس، بر شناخت ساختار اکوسیستم ها و فرایند عملکردی آنها متمرکز است. اکوسیستم ها در ظرف زمانی و مکانی در تغییر و تحول هستند، بنابراین، باید این ذات دینامیک، در تدوین و اجرای طرح/ پروژه ها به رسمیت شناخته شود. دینامیزم یادشده، تحت تاثیر متغیرهای عمده ای است که به صورت مجموعه ای (ماتریسی) عمل می کنند، شناخت این متغیرها، چگونگی اثرگذاری و وزن تاثیرگذاری آنها باید مورد توجه باشد. در جلسات شورای راهبردی مدیریت محیط های طبیعی ایران، بعد از بحث های طولانی، چند متغیر عمده از جمله تغییر اقلیم، تغییر کاربری عرصه های طبیعی و بحران آب شناسایی شدند، اثرگذاری این متغیرها باید در مطالعات و پژوهش ها در «مقیاس زمان» مورد توجه قرار گیرد. در این رابطه باید به موضوع «پایش» در عرصه های طبیعی توجه و طرح های تحقیقاتی جامعی در گستره های جنگل، مرتع و اکوسیستم های بیابانی تدوین شود.    با توجه به دسترسی انسان به ابزار و ظرفیت های تحلیلی هوشمند، با شکل دهی بانک های اطلاعاتی و مدل سازی، امکان دسترسی به داده ها و تجزیه و تحلیل آنها، مبتنی بر شاخص های کمی تعریف شده، استاندارد و تجربه شده در دنیای علم در ظرف زمان و مکان فراهم می شود.

از نظر سطح جنگل، ایران جزو کشورهای با پوشش کم جنگل محسوب می شود. در دهه های اخیر فشار بسیار زیادی به پوشش جنگلی کشور در نواحی مختلف رویشی وارد شده است که نتیجه آن کاهش سطح جنگل ها، یا کاهش تراکم آنها بوده است. کشورها تلاش می کنند تا با جنگل کاری، ضمن دستیابی به اهداف اقتصادی، سطوح پوشش جنگلی را به عنوان تضمین کننده امنیت زیستی افزایش دهند. در این میان، سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، برنامه جامعی را برای افزایش سطح جنگل ها در دست تدوین و اجرا دارد تا در افق 15 ساله، حداقل 2.000.000 هکتار به سطح جنگل های کشور افزوده شود.موفقیت توسعه، احیا و بهبود جنگل ها، که با هزینه های هنگفت جنگل کاری انجام می شود، متاثر از تهیه و تامین بذر و نهال مناسب اصلاح شده است. به تازگی، دولت برنامه یک میلیارد نهال کاری را طی سال های 1402 تا 1406 ارایه کرده که خود معادل حداقل 2.000.000 هکتار جنگل کاری است، یعنی برابر با کل تعهدی که دولت (طی چهار برنامه توسعه چهارم، پنجم، ششم و هفتم) برای توسعه جنگل کاری در برنامه ایران افق 1404 داشت، اما موفقیت استقرار جنگل کاری ها قابل توجه نبود.توسعه جنگل کاری با شیوه کنونی (که ممکن است همه نهال ها از یک، یا تعداد انگشت شماری از درختان باشند)، در مقابل تنش های ناشی از تغییر اقلیم، کاری بیهوده و اتلاف سرمایه است. برای توفیق برنامه های جنگل کاری های آینده در ایران (که به طور عمده حفاظتی و برای ترسیب کربن خواهند بود و نه تولیدی)، در مقابل تنش های تغییر اقلیم، باید تنوع ژنتیکی را از توده های طبیعی دارای تنوع ژنتیکی بالا به جنگل کاری ها منتقل کرد. این مهم، جز با توسعه باغ های بذر به شیوه علمی، یا در شرایط اضطرار از محوطه های بذرگیری استاندارد ممکن نخواهد بود.

تغییر اقلیم و گرمایش جهانی ازجمله موضوعاتی است که به یک تهدید جدی برای حیات بشری تبدیل شده است. افزایش دمای سطح کره زمین به دلیل افزایش میزان گازهای گلخانه ای، وقوع پدیده های نادر اقلیمی و بر هم خوردن تعادل بوم شناختی، تغییر الگوی باد و بارش، وقوع سیل، طوفان، آلودگی هوا و اثرات آن بر اجزای زنده و غیرزنده اکوسیستم ها نمونه هایی از اثرات تغییر اقلیم است. پوشش گیاهی، خاک و اقیانوس ها مهم ترین مخازن کربن در جهان محسوب می شوند. جنگل ها به دلیل ذخیره کربن در خاک، زی توده و لاش ریزه، به عنوان اندوختگاه های مهم کربن شناخته می شوند (Shannon et al., 2022). تخمین زده می شود 861 گیگاتن کربن در جنگل های جهان ذخیره شده است که 119 گیگاتن آن، متعلق به جنگل های معتدله است (Pan et al., 2011).اکوسیستم های جنگلی، نقش کلیدی در چرخه جهانی کربن دارند و ازنظر اندوخته کربن بسیار مورد توجه هستند (Zhao et al. 2019). بنابراین، داشتن اطلاعات مشخص و قابل اعتماد از اندوخته کربن رویشگاه های جنگلی و پایش آن، یکی از مهم ترین فاکتورها برای طراحی و تکمیل برنامه های مدیریت پایدار منابع جنگلی خواهد بود. به عبارت دیگر، به دلیل اینکه ترسیب کربن ناشی از رویش گونه های جنگلی، روشی مقرون به صرفه در کاهش غلظت گازهای گلخانه ای است، ارزیابی و پایش کمی ذخیره کربن کره زمین توسط کشورهای مختلف از مهم ترین برنامه هایی است که در پروتکل کیوتو بر آن تاکید شده است. بنابراین، با توجه به اهمیت و حساسیت موضوع تغییر اقلیم و گرمایش جهانی و نقش منحصر به فرد اکوسیستم های جنگلی در کنترل این معضل جهانی، ارزیابی اندوخته کربن اکوسیستم های جنگلی ضروری است، به طوری که می تواند به عنوان یک راهکار مدیریتی در حفاظت، احیا و توسعه این ذخایر ارزشمند طبیعی مورد توجه قرار گیرد و سیر قهقرایی و تخریب جنگل را مهار کند.

نظر به اهمیتی که مراتع در حفظ آب و خاک ، افزایش سطح ذخایر آب های زیرزمینی، تولید اکسیژن، تامین نیاز غذایی حیات وحش و دام های اهلی دارند، شایسته است بیش از آنچه تا به حال به آن توجه شده است، از آن محافظت و مراقبت شود.نقش مراتع در تولید مواد پروتیینی و لبنی و اقتصاد کشور، تولید، حفظ، تصفیه و ذخیره 60 درصدی آب و تنظیم و تعدیل چرخه آب در طبیعت (افتخاری و خلیفه زاده، 1400)، ایجاد و نگهداری خاک، جلوگیری از فرسایش آبی و بادی و بهبود و تقویت حاصلخیزی خاک، تولید محصولات فرعی و کالاهای مرتعی، اکوتوریسم و توسعه صنعت گردشگری، مهار زیست شناختی (کنترل بیولوژیکی)، کنترل و تعدیل اقلیم و کاهش آثار زیان بار تغییر اقلیم، نگهداری کیفیت جوی و جلوگیری از بروز گرد و غبار محلی و ریزگرد و تصفیه هوا، مامن و پناهگاه حیات وحش، حفظ تنوع زیستی گیاهی و جانوری (فلور و فون) و بانک ذخایر ژنتیکی گیاهی و جانوری از جمله مهم ترین مواردی است که ضرورت توجه اقتصادی و اجتماعی را به وضعیت و سلامت مراتع نشان می دهد (مقدم، 1379؛ مصداقی،1394؛Holechek et al., 2005). پایش مراتع، وضعیت و سلامت اکوسیستم های مرتعی را به طور منظم رصد می کند و این موضوع، برای توجیه اهمیت اقتصادی و اجتماعی مجموعه اقدامات پایش کافی است. با اجرای پایش، جهت گرایش وضعیت مراتع، دلایل ایجاد تغییرات و بسیاری از موارد اساسی نمایان می شود و می تواند در حل مشکلات و معضلات اکوسیستم های مرتعی کمک شایانی کند.

جنگل های دست کاشت به صورت متمرکز و به تعریف امروزی در کشورمان قدمتی در حدود نیم قرن دارند که معمولا اهداف تولیدی ندارند و با هدف توسعه فضای سبز و حفاظت از محیط زیست ایجاد شده اند. استان سمنان یکی از پهناورترین استان های کشور است که تنوع زیادی از محیط های طبیعی را در خود جای داده است. هدف از پژوهش پیش رو، بررسی وضعیت فعلی و فعالیت های جنگل کاری در بخش ایرانی- تورانی استان سمنان است که با بهره گیری از اطلاعات نهادها، افراد مطلع و تایید و تکمیل اطلاعات با مطالعات میدانی انجام شده است. استان سمنان در بخش ایرانی- تورانی در مجموع تعداد 68 مورد جنگل کاری و پارک جنگلی دارد که از 30 گونه درختی و درختچه ای برای کاشت انبوه در آنها استفاده شده است. جنگل کاری ها در استان سمنان از دهه 1340 آغاز شده و تعداد آنها در دهه های 50 تا 90 روند افزایشی داشته است. 32 درصد جنگل کاری ها به روش تانکر و 31درصد آنها به روش قطره ای آبیاری می شوند. موفقیت فعلی جنگل کاری در استان سمنان به طور متوسط 75درصد محاسبه شد و مهم ترین عامل عدم موفقیت، آبیاری نامنظم بوده است. علاوه بر کمبود منابع آب، واگذاری مدیریت پارک به شهرداری، کمبود اعتبارات منابع طبیعی و کمبود نیروی انسانی نیز از مهم ترین مشکلات جنگل کاری ها و پارک های جنگلی استان سمنان ارزیابی شدند.

شب پره شمشاد Cydalima perspectalis Walker (Lep.: Crambidae)، به عنوان مهم ترین آفت گیاهان جنس شمشاد در جهان معرفی شده و آفتی بسیار تهاجمی و مخرب روی شمشاد هیرکانی Buxus hyrcana در جنگل‎های شمال ایران است. هدف از این مطالعه، بررسی کارایی ترکیبات زیستی ایمن (Neem Azal®, Bio1®, Matrin®, Probeltefito® (Bacillus thuringiensis) و دایابون®(بر میزان مرگ و میر این آفت است. آزمایش ها به صورت طرح کاملا تصادفی روی لاروهای سن دوم C. perspectalis تحت شرایط آزمایشگاهی (C 1±27، 10±65 درصد رطوبت نسبی و 16:8 ساعت روشنایی: ساعت تاریکی) بررسی شد. ابتدا میزان مرگ و میر در هر غلظت پس از 24، 48 و 72 ساعت در شش تکرار تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد، در میان حشره کش های گیاهی، دو ترکیبNeem Azal®  و Matrin® توانایی خوبی در کنترل آفت داشتند و غلظت موثر آنها به ترتیب 1 لیتر و 750 سی سی بر 1000 لیتر بود. به طور کلی با توجه به پیچیده بودن روابط بین اجزا در اکوسیستم در جنگل، استفاده از آفت کش‎های زیستی با بررسی های دقیق و شناخت اثرات جانبی آنها قابل توصیه است.

کرفس کوهی یا کلوس با نام علمی Kelussia odoratissima Mozaffarian متعلق به خانواده چتریان (Apiaceae)، از گیاهان دارویی، ادویه ای و معطر بومی ایران است که تنها در نقاط محدودی از کشور می روید. با توجه به اهمیت تازه خوری و ادویه ای آن در جوامع محلی و ترکیبات دارویی آن در طب سنتی، به شدت در معرض برداشت بی رویه و مداوم قرار دارد. رویشگاه گیاه کرفس کوهی در رویشگاه طبیعی آن در منطقه طره شهرستان فریدونشهر در ارتفاع 2805- 2177 متر مطالعه و بررسی شد و طی آن صفات مختلف فنولوژیک گیاه در مراحل رویشی و زایشی مثل زمان شروع رشد زایشی، ظهور ساقه گل‎دهنده، زمان گل دهی و تولید بذر طی چندین مرحله ارزیابی و پایش شدند. برای جلوگیری از خطر انقراض گیاه کرفس کوهی، آزمایش استقرار این گیاه در خارج از عرصه رویشگاهی آن طی پنج سال (1400-1396) در دو عرصه جداگانه شامل ایستگاه تحقیقات منابع طبیعی البرز جنوبی (کرج) و ایستگاه تحقیقات سیراچال (حوالی کرج) به اجرا درآمد. براساس منابع بررسی شده کرفس کوهی گیاهی انحصاری endemic)) ایران است و رویشگاه های آن در معرض خطر قرار دارند. از این رو باید اقدام جدی برای حفظ، گسترش و توسعه رویشگاه های این گونه دارویی، خوراکی و اقتصادی به عمل آید. درنهایت، پیشنهادهایی در این خصوص ارایه شد.

درخت بلوط با قدمت 84 میلیون سال در سرتاسر نیمکره شمالی پراکنده است و نقش پایه ای و مهمی را در حفظ تنوع زیستی دارد. بلوط از عناصر غالب و عمده جنگل ها در کوه‎های زاگرس است، به طوری که حضور و خاستگاه سایر گیاهان در این منطقه وابسته به این جنس است. عوامل مختلفی منجر به کاهش کمی و کیفی جنگل های زاگرس شده است. معمولا همراه با سیل، رانش زمین و ریزش خاک در ترانشه ها، پایه های بلوط از جایگاه خود حرکت می کنند و جابه جا می شوند. این پایه ها در طبیعت به دلیل جابه جاشدن از بستر خود دچار خشکیدگی و مرگ می شوند. در این تحقیق پایه‎های بلوط در معرض آسیب، به مکان‎های مناسب منتقل و نحوه استقرار آنها بررسی شد. داده ها با استفاده از طرح کاملا تصادفی با پنج تیمار و 13 تکرار تجزیه و تحلیل شد. میانگین تیمارها به روش آزمون چند دامنه‎ای دانکن و در سطح احتمال پنج درصد مقایسه شد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس، بین تیمارهای مختلف اختلاف بسیار معنی‏داری از نظر صفات مطالعه شده وجود داشت. طبق نتایج مقایسات میانگین، بیشترین مقدار همه صفات مورد نظر شامل درصد زنده‏مانی، درصد برگ‏دهی، اندازه برگ و رشد طولی ساقه‎های جوان مربوط به پایه‎هایی بود که در ماه‏های آذر و دی منتقل شدند. انتقال پایه‎ها در فروردین ماه به طور معنی‎داری سبب کمترین درصد زنده‏مانی، درصد برگ‏دهی و رشد طولی ساقه‏های جوان شد. از نظر صفت اندازه برگ، انتقال پایه‎ها در اسفند و فروردین اختلاف معنی‎داری با هم نداشتند. با انتقال پایه‎های بلوط آسیب دیده به مکان‎های مناسب، ضررها و آسیب‎های رسیده به پایه‎های مادری بلوط به حداقل می رسد و شاهد حذف درختان چند ده ساله و کهن سال از طبیعت نخواهیم بود. این روش می‎تواند به عنوان یک الگو برای امدادرسانی و نجات پایه‎های آسیب دیده و کاشت آنها در مناطق مورد نیاز مثل پارک‎ها و باغ های گیاه شناسی استفاده شود.

در این گفت وگو نتایج حاصل از فاز اول پایش مراتع کشور، که در 5 سال گذشته انجام شده است، بررسی خواهد شد. 52درصد از سرزمین ایران شامل مراتع است، داشتن اطلاعات و آمار صحیح و به روز از چگونگی وضعیت مراتع برای مدیریت بهینه آنها لازم است. بررسی چگونگی تغییرات اکوسیستم های مرتعی با کسب اطلاعات دقیق سالانه و پایش آنها ممکن است. به همین دلیل موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور در برنامه راهبردی خود تصمیم به پایش این اکوسیستم های مهم گرفت، فاز اول این طرح که 5 سال به طول انجامید به پایان رسید و فاز دوم آن شروع شده است. در این گفت وگو از حضور آقایان مهندس محمد فیاض، دکتر علیرضا افتخاری و دکتر جواد معتمدی بهره برده و با ایشان گفت وگو شد. طبیعت ایرانآقای مهندس فیاض، جناب عالی در شورای راهبردی موسسه حضور داشتید و از ابتدا در جریان برنامه پایش مراتع کشور بودید. لطفا در مورد چگونگی ورود به موضوع پایش و شروع این طرح وسیع در کشور توضیحات اولیه را مطرح بفرمایید. آقای مهندس محمد فیاض (عضو هییت علمی بخش تحقیقات مرتع و مشاور رییس موسسه) همان طور که مستحضر هستید، گروه راهبردی- مشورتی با هدف بررسی مسایل و مشکلات مربوط به منابع طبیعی و ارایه راهبرد برای برون رفت از تنگناهای محیط های طبیعی در سال 1392 در موسسه تشکیل شد. براساس بحث های انجام شده در گروه راهبردی-مشورتی، 5 چالش (1. بحران آب، 2. تغییر اقلیم، 3. ریزگرد یا به تعبیری گرد و غبار، 4. تغییر کاربری اراضی و 5. زوال اکوسیستم های طبیعی) مشخص شد و بر پایه این چالش ها، 4 برنامه و اقدام لازم با هدف رفع و برون رفت از آنها تعریف شد. این برنامه ها عبارتند از: 1. شناخت، 2. احیا و توسعه، 3. مدیریت پایدار و 4. افزایش بهره وری و ایجاد ارزش افزوده.

مناطق و چشم اندازهای طبیعی در مناطق کوهستانی ایران جلوه هایی از رویشگاه ها و زیستگاه های مهم ازنظر ذخیره گاه تنوع زیستی گونه های گیاهی و جانوری هستند، علاوه بر آن ازنظر گردشگری و کوهنوردی نیز اهمیت زیادی دارند. یکی از این مناطق ویژه، زیبا و شگفت انگیز خط الراس «نرو» است که به طول حدود 52 کیلومتر در استان های مازندران و سمنان و در رشته کوه البرز قرار دارد و استان مازندران را از استان سمنان جدا می کند. وجود تنوع گونه های گیاهی صخره زی از قابلیت های منحصر به فرد این منطقه است که تاکنون به دلیل شرایط سخت دسترسی به آن، تا حد زیادی، بکر مانده است. وجود اجتماعات گیاهی از گونه درختی توس و راش تا ارتفاع 2800 متری از سطح دریا، مراتع و چمنزارهای وسیع در دامنه جنوبی، قله های صخره ای جذاب برای گردشگران و کوهنوردان، چشم انداز زیبای ابرهای انبوه از دید شمالی، تنوع گونه های حیات وحش و تفاوت چشمگیر جاذبه های طبیعی در دو دامنه شمالی و جنوبی از دیگر قابلیت های مهم این منطقه است. در حال حاضر به دلیل سختی دسترسی به مناطق مرتفع و قلل صخره ای، رویش های طبیعی، تنوع زیستی و جانوری تا حد زیادی از تخریب و تهدید، مصون مانده اند. هر چند در برخی مناطق قابل دسترسی، گردشگری بی ضابطه و حضور خودروهای مخصوص مناطق کوهستانی و رعایت نکردن مدیریت چرا در مراتع دامنه جنوبی از قابلیت های زیستی این مناطق کاسته است.

بیست و هفتمن کنفرانس متعاهدین کنوانسیون تغییر اقلیم (COP27) در تاریخ 6 تا 20 نوامبر سال 2022 میلادی (15 تا 29 آبان 1401) در شرم الشیخ مصر برگزار شد. روز دوشنبه 7 نوامبر 2022، رهبران بیش از 25 کشور و 20 سازمان، «اتحاد بین المللی تاب آوری در برابر خشک سالی» را برای تسریع اقدامات و کمک به کشورها برای آمادگی بهتر برای خشک سالی های آینده راه اندازی کردند. رهبران همه بخش ها متعهد شدند، تغییراتی را در نحوه مقابله جهان با خطرات فزاینده ناشی از خشک سالی ایجاد کنند تا با حرکت از وضعیت واکنش اضطراری فعلی به ایجاد تاب آوری طولانی مدت دست یابند.بر اساس آخرین گزارش تعداد خشک سالی ها که توسط UNCCD جمع آوری و ارایه شده، خشک سالی ها از سال 2000 به میزان 29درصد افزایش یافته و هر ساله حدود 55 میلیون نفر را تحت تاثیر قرار داده است. در گزارش هییت بین الدول تغییر اقلیم (IPCC) مطرح شده است که خشک سالی های آینده با تکرار بیشتر، شدیدتر و طولانی تر خواهند بود. اگرچه در این شرایط، نقش تغییرات آب و هوایی حایز اهمیت است، نباید نحوه مدیریت منابع آب و خاک را، که خود نقش کلیدی دارند، از نظر دور داشت. بین سال های 1900 تا 2019، خشک سالی، 7/2 میلیارد نفر را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار داد و منجر به مرگ 7/11 میلیون نفر شد.یکی از تصمیمات (CP.27) نکات مورد اشاره و تاکید «برنامه اجرایی شرم الشیخ» بود با تاکید بر سایر تصمیمات کنفرانس و تصمیمات مرتبط با پروتکل کیوتو و نیز موافقت نامه پاریس، بعضی موارد را مورد توجه ویژه قرار داده است.

آمارهای ارایه شده در بخش های مختلف وزارت جهاد کشاورزی نشان می دهند، سطح زیر کشت گل محمدی از سال 1398 تاکنون از حدود 26 هزار هکتار به حدود 31 هزار هکتار رسیده است و همچنان معاونت باغبانی در وزارت جهاد کشاورزی برای توسعه کشت آن برنامه توسعه دارد. براساس یک مطالعه در سال 1398، ایران بیش از 70درصد از گل محمدی جهان را تولید می کند، اما سهم آن از تجارت جهانی این محصول تناسبی با میزان تولید نداشته و بسیار کم است. در حال حاضر، محصولات اصلی حاصل از کشت گل محمدی، گلاب و پس از آن تولید و صادرات غنچه خشک است.افزایش سطح زیر کشت گل محمدی در سال های اخیر، بدون توسعه متوازن صنایع تبدیلی یکی از علل اصلی کاهش قیمت گل محمدی در سال جاری نسبت به سال قبل بوده است که باید در اسرع وقت به آن توجه شود. یکی از راه حل های کلیدی برای سودآوری تولید گل محمدی و عملیاتی کردن توسعه سطح زیر کشت آن، راه اندازی کارخانجات تولید اسانس تام از آن است. صادرات گلاب با توجه به حجم زیاد و قیمت کم، قابل توسعه نیست، ارسال آن نیز به بازارهای اروپا و امریکا ممکن نیست، بازار داخل هم ظرفیت محدودی دارد، در حالی که گران ترین محصول تولیدی از گل محمدی که دارای بازار جهانی است، اسانس و پس از آن کانکریت و ابسولوت است.

هدایت غضنفری معروف به کاک هدایت (به زبان کردی) در آذر 1347 در تهران به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان خود را در تهران گذراند و تنها دو سال از دوران کودکی را به خاطر شغل پدر، که کارمند دارایی بود، به همراه خانواده در استان ایلام زندگی کرد. هدایت به عنوان تنها فرزند خانواده غضنفری در سال 1366 از دبیرستان البرز تهران دیپلم گرفت، در همان در کنکور سراسری شرکت کرد و در رشته جنگل داری دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران پذیرفته شد.هدایت از ابتدا عاشق طبیعت و جنگل بود و به واسطه همین علاقه، از همان سال های اول ورود به دانشگاه، در جنگل خیرودکنار نوشهر (جنگل تحقیقاتی دانشکده منابع طبیعی) به عنوان کارگر مشغول به کار شد. در ابتدا به صورت داوطلبانه وارد جنگل خیرود شد و بعدها به عنوان قرق بان و اره موتورچی به کار خود ادامه داد. به قول خودش «اره موتورچی مش کامران بود و از او کار یاد می گرفت.» هدایت در آن سال ها همراه با اساتید گروه جنگل داری (آقایان دکتر ساریخانی، دکتر مجنونیان و دکتر نمیرانیان) به جنگل می رفت و به این کار خود افتخار می کرد. هدایت عاشق کار خود بود و در آن زمان همواره به دنبال این بود که جنگل خیرود را ساماندهی کند. بهره برداری و جاده سازی دروس مورد علاقه هدایت غضنفری در آن زمان بودند. پس از پایان دوره کارشناسی، به مدت دو سال (71 تا 73) به عنوان کارشناس مسیول طرح جنگل داری خیرود مشغول به کار شد. مهندس هدایت غضنفری سال 73 در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان پذیرفته شد. یک سال بعد در مرکز سنجش از دور ایران شروع به کار کرد و پایان نامه کارشناسی ارشد خود را با عنوان «بررسی کاربرد داده های ماهواره ای در طبقه بندی تیپ های جنگلی در منطقه طرح های چوب و کاغذ مازندران» با راهنمایی آقای دکتر رافت نیا به اتمام رساند. پس از فارغ التحصیلی در سال 75 در مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام استان تهران مشغول به کار شد و روزگاری را در البرز مرکزی و مناطق شیرپلا، توچال، کلک چال، دارآباد، سیاه سنگ، پلنگ چال، پالون، گردون، سوتک آزاده و دماوند گذراند. البرز مرکزی زادگاه و زیستگاه آرمانی او بود و با علاقه بسیار در این محیط کار می کرد.

گونه (Bunge) Manden & Scheng. Cyclotrichium depauperatum از تیره نعنا (Lamiaceae) انحصاری ایران و نمونه تیپ آن از خوزستان جمع آوری شده است. در راستای اجرای طرح تحقیقاتی ملی تعیین جایگاه حفاظتی گیاهان ایران، رویشگاه های طبیعی و وضعیت حفاظتی این گونه مورد ارزیابی میدانی قرار گرفت و جایگاه حفاظتی آن تعیین شد. این گونه فقط در چهار منطقه در جنوب غرب کشور حضور دارد و محدوده حضور آن (EOO) در مجموع حدود 1915 کیلومتر مربع است. سطح اشغال آن (AOO) بر اساس مشاهدات میدانی 5/4 کیلومتر مربع و تعداد پایه های آن حدود 250 پایه در هر جمعیت است. بر اساس معیارهای (IUCN)، شاخص B، این گونه در معرض خطر انقراض (Endangered/EN) معرفی می شود ولی به دلیل سطح اشغال کمتر از 10 کیلومتر مربع، در بحران انقراض(Critically Endangered/CE)  است. رویشگاه های این گونه به شدت منفک و مجزا و در 4 نقطه است، از سوی دیگر این مناطق تحت عوامل عدیده محیطی طبیعی و انسان ساز متغیر و در حال کاهش است. در مجموع گونه C. depauperatum با توجه به سه شرط فوق به شرایط در بحران انقراض نزدیک تر است و لازم است مورد توجه خاص حفاظتی قرار گیرد. پیشنهاد می شود سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور نقش فعالی در حفاظت درون رویشگاهی (in situ) آن داشته باشد و رویشگاه این گونه را حفاظت شده اعلام نمایند. ذکر این نکته لازم است که حفاظت خارج از رویشگاه (ex situ) با نگهداری بذر این گونه در بانک ژن منابع طبیعی کشور انجام شده است.

محققان دانشگاه ماساچوست (Massachusetts) به تازگی اعلام کردند، کشف و پی بردن علوم مختلف همچون سیاست کشاورزی داخلی، امنیت غذایی جهانی و برنامه های کاهش تغییرات آب و هوایی، بر سرعت فرسایش خاک اثرگذار است. سرعت فرسایش خاک در میانه غربی ایالات متحده 10 تا 1000 برابر بیشتر از سرعت فرسایش پیش از کشاورزی است.این مطالعه که در مجله زمین شناسی منتشر شد، از عنصر کمیاب بریلیوم10 (beryllium-10) یا 10Be استفاده می کند، زمانی که ستارگان کهکشان راه شیری منفجر می شوند و ذرات پر انرژی به نام پرتوهای کیهانی را به سمت زمین می فرستند و هنگامی که ترکش کهکشانی به پوسته زمین برخورد می کند، اکسیژن را در خاک از هم جدا می کند و مقادیر اندکی از عنصر بریلیوم10 را بر جای می گذارد که می توان از آن برای تعیین دقیق سرعت متوسط فرسایش در طول هزاران تا میلیون ها سال استفاده کرد.آیزاک لارسن (Isaac Larsen) پرفسور زمین شناسی در UMass Amherst و نویسنده ارشد مقاله می گوید: «ما به 14 تکه کوچک از دشت های بومی باقی مانده که هنوز در یوا (Iowa)، مینه سوتا (Minnesota)، داکوتای جنوبی (South Dakota)، نبراسکا (Nebraska) و کانزاس (Kansas) وجود دارند، رفتیم و از یک اوگر دستی (Hand Auger) برای جمع آوری هسته های عمیق خاک، که حتی به آخرین عصر یخ بندان باز می گردند، استفاده کردیم. ما این خاک را به آزمایشگاه خود در UMass انتقال دادیم، آن را الک کرده تا دانه های شن و ماسه را جدا کنیم. هر چیزی جز کوارتز حذف، سپس کمی از آن را با یک قاشق برای جدا کردن عنصر بریلیوم10 برداشته و طی یک فرایند خالص سازی شیمیایی این کار انجام شد.

این ایده که درختان جنگلی می توانند از طریق یک شبکه زیرزمینی متصل از رشته های قارچی ظریف با یکدیگر «صحبت» کنند، منابع غذایی را با نهال های خود به اشتراک بگذارند و حتی از آنها محافظت کنند، تصور بسیار جذابی است و در رسانه های مختلف نیز ریشه دوانده است، حتی در برنامه تلویزیونی محبوب Ted Lasso Apple مطرح شده است و آن را wood-wide web نامیده اند، اما با این وجود یک متخصص هشدار می دهد که هنوز علم ریشه این ایده ها اثبات نشده است.کارست (Karst) و دو همکارش در مقاله ای منتشر شده در Nature Ecology & Evolution دیدگاه شخصیشان را به اشتراک می گذارند و سه ادعای رایج در مورد قابلیت های قارچ های زیرزمینی معروف به شبکه های میکوریزی معمولی (common mycorrhizal networks, CMNs) که ریشه های چندین گیاه را در زیر زمین به هم متصل می کنند، به چالش می کشند. قارچ ها ریزجانداران زنده مانند کپک ها، مخمرها و قارچ های خوراکی وسمی هستند.کارست، دانشیار دانشکده کشاورزی، محیط زیست و زندگی آلبرتا می گوید: «خیلی خوب است که پژوهش های CMNs باعث علاقه زیادی به قارچ های جنگلی شده است، اما برای عموم مهم است که بدانند بسیاری از ایده های جذاب ریشه علمی قوی داشته و در امتداد آن باشند».

یک همکاری بین المللی که به سرپرستی محققان دانشگاه Oregon انجام شد، منجر به شناسایی 27 شتاب دهنده برای گرمایش جهانی شد که برخی از آنها به عنوان حلقه های بازخورد (feedback loops) تقویت کننده، به خوبی برای مدل های اقلیمی در نظر گرفته نشده بودند. یافته های حاصل از این بررسی که در مجله One Earth چاپ شد، نشان داد پاسخ گویی به بحران های اقلیمی به عنوان اولویتی که بیانگر نقشه راهی برای سیاستگذاران است و هدف جلوگیری از افزایش پیامدهای گرم شدن زمین را دنبال می کند، ضرورت دارد.در علوم اقلیمی، حلقه های بازخورد تقویت کننده، شرایطی را به وجود می آورند که در آن تغییرات اقلیمی آغازگر فرایندی است که باعث گرم شدن بیشتر و به نوبه خود تشدید افزایش می شود. به عنوان مثال، گرم شدن قطب شمال باعث ذوب شدن یخ دریا و در نهایت گرم شدن بیشتر می شود، در واقع در اینجا آب دریا به جای انعکاس نور، تابش خورشید را جذب می کند.کریستوفر ولف (Christopher Wolf) محقق دانشکده جنگل داری OSU و پرفسور ویلیام ریپل (William Ripple)، که سرپرستی این پروژه را به عهده داشتند، در مجموع 41 بازخورد از تغییرات اقلیمی را بررسی کردند. ولف معتقد است بسیاری از حلقه های بازخورد بررسی شده، به دلیل مرتبط بودن با انتشار گازهای گلخانه ای، گرمایش جهانی را به طور چشمگیری افزایش می دهند. مطالعات انجام شده نشان داد، هرچند فهرست موجود گسترده ترین فهرست حلقه های بازخورد اقلیمی است، همه آنها به طور کامل در مدل های اقلیمی در نظر گرفته نشده اند و در این رابطه آنچه که به ضرورت نیاز است، تحقیق و مدل سازی بیشتر و کاهش سریع انتشار گازهای گلخانه ای است.

در چند سال اخیر توقف بهره برداری از جنگل های هیرکانی به دلایل مختلف محیط زیستی و برداشت نکردن چوب از این جنگل ها، نقش توسعه زراعت چوب با درختان تندرشد را (مانند صنوبر) در خارج از عرصه های طبیعی جنگل با هدف تامین مواد اولیه چوبی دو چندان کرده است. موضوع زراعت چوب با ارقام تندرشد صنوبر و تولید چوب از این درختان از مباحث مهم در تامین نیاز چوبی کشور و کاهش فشار به عرصه جنگل های طبیعی است. بنابراین، تالیف و تدوین مطالبی در این رابطه می تواند راهگشا باشد.مهندس اسماعیل میردامادی اولین کتاب مرتبط با درخت صنوبر را با عنوان «خزانه های آزمایشی صنوبر»، در دو فصل مباحث مربوط به ازدیاد نهال صنوبر در خزانه و خزانه های آزمایشی صنوبر به طور اجمالی در مرداد ماه سال 1348 تالیف کرد. دکتر فرهاد اسدی در کتاب «مبانی زراعت چوب صنوبر» سعی کرد، مطالب جدید و ارزشمندی را ازجمله معرفی کلن های صنوبر، نیازهای رویشگاهی، روش های نوین کاشت، داشت و برداشت و نیز تحلیل اقتصادی صنوبرکاری به مباحث زراعت چوب بیافزاید که در این راه موفق هم بوده است.