نقد و واکاوی نام ارمینیه در چهار قرن نخست هجری بر اساس منابع اسلامی ارمنی

مسلمانان در اواخر سال (19 ق/640 م) برای نخستین بار پا به قفقاز جنوبی گذاشتند و پس از انجام نبردها، یورش ها و کشمکش های فراوان سرانجام توانستند ارمنستان، اران و گرجستان را تسخیر نمایند و میراث دار ساسانیان در این منطقه گردند. ورود نیروی جدید به قفقاز باعث زایش نام ارمینیه در منابع اسلامی برای اشاره هم به ارمنستان و هم به تمامی قفقاز جنوبی شد. استفاده از این نام تنها برای ارمنستان، ایرادی نداشت اما این نوشتار درصدد واکاوی این مسیله است که آیا کاربرد آن برای اشاره به تمامی قفقاز جنوبی به همراه تقسیمات داخلی آن - ارمن اول، دوم، سوم و چهارم - موضوعی رسمی و درباری بوده یا اشتباه جغرافی دانان و مورخان مسلمان قرن سوم؟ این بررسی با روش تحقیق تاریخی و رویکرد توصیفی تحلیلی در عرصه مطالعات تاریخ اسلام و قفقازشناسی صورت گرفته و گردآوری اطلاعات با مطالعات کتابخانه ای انجام گرفته است. نتایج بررسی نشان می دهد کاربرد نام ارمینیه برای اشاره به کل قفقاز جنوبی، موضوعی رسمی و درباری نبوده است بلکه ابداع اشتباه مولفان قرن سوم هجری بود و تقسیمات داخلی آن نیز الگوبرداری از تقسیمات داخلی ارمنستان بیزانس بوده است؛ زیرا این موضوع می توانست باعث اعتراض و واکنش ارانی ها و گرجی ها بشود که ازلحاظ سیاسی و اجتماعی هم شان و مستقل از ارمنستان بودند و هرکدام اسقف اعظم و پایتخت خود را داشتند