تعیین مناسبترین تاریخ کاشت ارقام تجاری جدید پنبه درمنطقه نیشابور

تاریخ کاشت عامل مهمی است که بر صفات رویشی و زایشی، طول دوره رشد و در نهایت کمیت و کیفیت عملکرد پنبه بذر تاثیر می گذارد. با تاخیر در کاشت، دوره گلدهی با دمای بالا همزمان می شود که در نتیجه تعداد غوزه های ریزش کرده افزایش پیدا نموده و تعداد غوزه در هر بوته کاهش می یابد. از آنجایی که ارقام جدید پنبه (ارمغان، شایان، خورشید، خرداد و ساجدی) عموما زودرس هستند و آب کمتری مصرف می کنند، مورد پذیرش کشاورزان قرار گرفته اند؛ اما در برخی موارد دیر کاشته می شوند. از آنجایی که تاریخ کاشت مناسب این ارقام مشخص نشده است، این طرح به منظور تعیین تاریخ کاشت بهینه ارقام جدید پنبه انجام شد.

پنج رقم (ارمغان، شایان، خورشید، خرداد و ساجدی به عنوان کرت فرعی) در سه تاریخ کاشت 20 اردیبهشت، 10 خرداد و 30 خرداد (به عنوان کرت اصلی) با چهار ردیف در هر کرت کشت شدند. این آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی نیشابور طی سال های 98 و 1399 انجام شد. آبیاری با استفاده از نوار (سیستم آبیاری تحت فشار) به فاصله 20 سانتی متر انجام شد. قطره چکان و آبدهی 4 لیتر در ساعت. پنج گیاه به صورت تصادفی انتخاب شدند. پارامترهای اندازه گیری شده عبارت بودند از: تعداد شاخه های رویشی و زایشی در بوته، ارتفاع بوته، تعداد غوزه رسیده و نارس (باز نشده) در بوته، وزن غوزه و عملکرد وش. تجزیه واریانس، مقایسه میانگین صفات با استفاده از MSTATC و Excel و آزمون حداقل تفاوت معنی دار (LSD)  انجام شد.

نتایج نشان داد که بیشترین تعداد غوزه بسته و همچنین کمترین تعداد شاخه رویشی و زایشی، تعداد غوزه باز و عملکرد وش مربوط به آخرین تاریخ کاشت است. به طور متوسط ​​تاخیر در تاریخ کاشت به طور معنی داری عملکرد وش را به میزان 3/50 درصد کاهش داد. عملکرد وش در 30 خرداد تا 4/85 درصد کاهش یافت. همچنین کمترین و بیشترین عملکرد وش مربوط به رقم ارمغان در آخرین تاریخ کاشت و رقم ساجدی در تاریخ کاشت اول بود. بیشترین عملکرد (7/3971 کیلوگرم در هکتار) از ساجدی در تاریخ کاشت اول حاصل شد. همچنین کمترین کاهش عملکرد وش به دلیل تاخیر در کاشت متعلق به رقم ساجدی بود.

نتایج تحقیق حاضر نشان داد که در منطقه نیشابور کشت ارقام مذکور باید تا 10 خرداد ماه انجام شود و تاخیر بیشتر در زمان کاشت باعث کاهش شدید عملکرد (در برخی سالها به دلیل خسارت ناشی از سرمای اوایل پاییز) می شود. با این حال واکنش ارقام مورد مطالعه در این خصوص متفاوت بود و ارقامی مانند ساجدی و خورشید ضمن داشتن بیشترین عملکرد در مجموع دو سال، کمترین کاهش عملکرد را نسبت به ارمغان، شایان و خرداد نشان دادند.