تحول مفهوم قدرت و تاثیر آن بر راهبرد امنیت منطقه ای جمهوری اسلامی ایران

تنوع و تکثر معانی و دگرگونی مفاهیم، از ویژگی های اصلی دانش روابط بین الملل است. در عصر جهانی شدن، در منابع و در نوع تهدیدات، تحولی شگرف به وجود آمده است و قدرت به عنوان ابزار دفع تهدید یکی از مهم ترین و محوری ترین مفاهیم روابط بین الملل به شمار می رود. باوجودی که برداشت سنتی از مفهوم قدرت (به ویژه در نظریه های واقع گرایانه و تحت تاثیر آن ها) در روابط بین الملل، برداشتی عمدتا سخت افزاری و ایستا بوده است، اما امروزه مفهوم قدرت با دگرگونی های جدی مواجه شده است. امروزه با تشدید تعاملات بین المللی، شتاب تغییرات نهادی، توسعه فرایند به هم پیوستگی جهانی، اهمیت یافتن هنجارها و افزایش نقش بازیگران غیردولتی و توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات، نحوه برداشت از قدرت و سازوکارهای اعمال آن نیز متحول و پیچیده تر شده است. براین اساس، به رغم غلبه رهیافت واقع گرایی در روابط بین الملل، تعریف قدرت به عنوان توانمندی معطوف به زور، موردانتقاد جدی قرارگرفته و تحول نوینی در مفهوم و کاربرد قدرت ایجادشده است. در این راستا مفاهیمی چون قدرت نرم و قدرت هوشمند مطرح شده است. با توجه به این مسیله، هدف اصلی پژوهش حاضر، بازخوانی تحول مفهوم قدرت و تاثیر آن بر راهبرد امنیت منطقه ای جمهوری اسلامی ایران است. در این مقاله با روش توصیفی – تحلیلی به دنبال پاسخ این سوال هستیم که تحول مفهوم قدرت، چه تاثیری بر راهبرد امنیت منطقه ای جمهوری اسلامی ایران داشته است؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که تحول ماهوی قدرت و عدم کارایی قدرت سخت و نرم صرف، جمهوری اسلامی ایران را به سمت منابع متعدد قدرت و ترکیب هوشمندانه آن ها در عرصه بین المللی هدایت نموده و پیگیری هم زمان این دو بعد قدرت (سخت و نرم) زمینه ارتقای جایگاه این کشور و مقابله با تهدیدات منطقه ای را فراهم آورده است.