قرارداد توزیع انتخابی از منظر حقوق رقابت (مطالعه در حقوق اتحادیه اروپا و ایران)‏

قرارداد توزیع انتخابی توافقی الزام آور است که به موجب آن عرضه کننده تعهد می کند محصولات مورد توافق را برای توزیع کنندگانی که بر اساس معیارهای خاصی انتخاب شده اند تامین کند. در مقابل، توزیع کننده تعهد می کند در قلمرو سرزمینی که سیستم توزیع انتخابی اعمال می شود، محصولات را بین توزیع کنندگان غیرمجاز (توزیع کنندگان خارج از شبکه توزیع انتخابی) توزیع نکند. با توجه به محدودیت های قرارداد یادشده بر رقابت، نگرانی هایی در خصوص رقابتی یا ضدرقابتی بودن آن وجود دارد. در حقوق رقابت اتحادیه اروپا در خصوص رقابتی یا ضدرقابتی بودن قرارداد یادشده رویه ای بین دادگاه ها و کمیسیون اتخاذ شده است. بر اساس رویه موجود بین دادگاه ها و کمیسیون نمی توانیم قرارداد یادشده را بر اساس قالب و شکل، رقابتی یا ضدرقابتی محسوب کنیم. لازم است در هر مورد با توجه به معیارهایی قرارداد یادشده را از منظر حقوق رقابت تحلیل کنیم. در حقوق رقابت ایران بر اساس رویکرد شکل محور (ماده 45 قانون اجرای سیاست های کلی اصل 44)، قرارداد پیش گفته ضدرقابتی نیست. بر پایه رویکرد اثرمحور (ماده 44 قانون یادشده) نیز نمی توانیم نسخه واحدی بپیچیم و باید در هر مورد با توجه به شرایط بازاری و جنبه های رقابتی و ضدرقابتی آن در این خصوص تصمیم گیری کنیم. در حقوق اتحادیه اروپا مواردی تحت عنوان معافیت ها وجود دارد که با اثبات آنها قرارداد یادشده از شمول ممنوعیت و ضمانت اجراهای حقوق رقابت خارج می شود، اما در نظام حقوقی ایران هیچ نصی در این خصوص وجود ندارد. در حقوق اتحادیه اروپا سلب حق توزیع آنلاین از توزیع کننده شبکه توزیع انتخابی اصولا ضدرقابتی است و سایر محدودیت های آن درصورتی که متناسب با محدودیت های توزیع آفلاین باشد، رقابتی و درغیر این صورت ضدرقابتی خواهد بود. در حقوق ایران بر اساس ماده 44 ق.ا.س.ک، سلب این حق و سایر محدودیت های آن درصورتی که به اخلال رقابت (موارد بند 20 ماده 1 ق.ا.س.ک) منجر شود، ضدرقابتی شمرده می شود.