بررسی جایگاه گمیز در بهداشت ایران باستان

 بهداشت، سلامت فردی و اجتماعی در ایران باستان، مقام ویژه ای داشته و گمیز (ادرار گاو)، به عنوان ماده ای ضد عفونی و تطهیرکننده، در نزد ایرانیان باستان مطرح بوده است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی جایگاه گمیز به عنوان یک پاک کننده طبیعی در بهداشت ایران باستان است.

 این پژوهش، به روش کتابخانه ای و تحلیل محتوا، بر اساس منابع تاریخی و مذهبی با واژگان کلیدی گمیز، مطهرات طبیعی، ایران باستان و بهداشت صورت پذیرفت. واژگان کلیدی، به زبان فارسی و انگلیسی، در پایگاه های Scopus، Science Direct، Google Scholar، SID جستجو و یافته ها پس از جمع آوری، کدگذاری و طبقه بندی، مکتوب گردید.

ملاحظات اخلاقی:

 در این پژوهش، جنبه های اخلاقی مطالعه کتابخانه ای شامل اصالت متن، صداقت و امانتداری رعایت شده است.

 گمیز از مطهرات ایران باستان بوده و برای تطهیر جسم و روح انسان، محیط، ظروف، البسه، اجساد و اماکن آلوده، کاهش انتقال بیماری و موارد طبی استفاده می شدند. گمیز در بیشتر آیین های مذهبی، از جمله پادیاب، پلشت بری و برشنوم کاربرد داشته و گاهی آن را موثرتر از آب می دانستند.

 با استناد به منابع کهن ایران باستان، گمیز، ماده ای پاک و ضد عفونی کننده شمرده می شد و اغلب در کنار آن، شستشو با آب پاک نیز مطرح بوده است، هرچند گمیز در مراسم مذهبی زرتشتیان، ماده ای پاک کننده و پلشت بر محسوب می شد، ولی در جوامع علمی امروز آن را جزء ضد عفونی کننده ها نمی دانند. در دین اسلام نیز با اینکه گمیز پاک است، ولی عنصر تطهیرکننده نیست. تحقیقات عملی و آزمایشگاهی بیشتر در جهت تایید یا رد خاصیت ضد عفونی کننده گمیز توسط متخصصان مربوطه، می تواند بازگوکننده نظریه جدیدی باشد