بهبود عملکرد کمی و کیفی کلزا با استفاده از باکتری Pseudomonas fluorescens به همراه کود شیمیایی فسفره

کلزا (Brassica napus L.)، یکی از گیاهان مهم در مناطق معتدل است که به عنوان تولیدکننده روغن و کنجاله ارزش فراوانی برای انسان و دام دارد. فسفر در بهبود کیفیت و کمیت دانه های روغنی از جمله کلزا نقش مهمی دارد. منابع کافی فسفات برای توسعه و ریشه دهی زودتر و تولید شاخساره بیشتر در مدت زمان کوتاه مورد نیاز گیاه است. با توجه به تثبیت این عنصر مغذی در خاک، افزایش قیمت و آلودگی محیط زیست ناشی از کودهای شیمیایی، استفاده از کودهای زیستی به ویژه انواع باکتری های حل کننده فسفر نقش مهمی در رفع اینگونه مشکلات دارند. لذا هدف از این پژوهش بررسی نقش کود زیستی فسفره حاوی باکتری Pseudomonas fluorescens در بهبود عملکرد کمی و کیفی کلزا تحت تاثیر مدیریت کود فسفره شیمیایی بود.

آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه یاسوج واقع در منطقه دشتروم در سال 1399 انجام شد. عامل اول کود سوپرفسفات تریپل در 6 سطح (صفر، 25، 50، 75، 100 و 125 کیلوگرم در هکتار فسفر خالص) و عامل دوم شامل کود زیستی فسفره حاوی باکتری Pseudomonas fluorescens در دو سطح (کاربرد و عدم کاربرد) بودند. صفات اجزای عملکرد، عملکرد دانه و زیستی و روغن و پروتیین دانه مورد ارزیابی قرار گرفتند.

نتایج نشان داد که کود شیمیایی فسفره و باکتری تاثیر معنی داری بر تمامی صفات مورد بررسی داشت. برهم کنش کود شیمیایی فسفره و باکتری نیز بر تمام صفات مورد بررسی به جز شاخص برداشت معنی دار بود. بیشترین ارتفاع بوته (93/124 سانتی متر)، تعداد شاخه جانبی (4)، شاخص کلروفیل برگ (20/74)، عملکرد دانه (5887 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد زیستی (4/19411 کیلوگرم در هکتار) در تیمار 125 کیلوگرم در هکتار فسفر و کاربرد باکتری به دست آمد. همچنین با مصرف 125 کیلوگرم در هکتار کود فسفره و کاربرد باکتری بیشترین درصد و عملکرد روغن حاصل شد. همچنین نتایج نشان داد در اکثر صفات مورد بررسی تفاوت معنی داری بین تیمار کاربرد 50 کیلوگرم کود فسفره+ باکتری با تیمارهای کاربرد سطوح بالاتر کود فسفره (75، 100 و 125 کیلوگرم) به تنهایی وجود ندارد.

با توجه به برتری سطح 125 کیلوگرم کود فسفره به همراه باکتری از لحاظ عملکرد دانه، درصد روغن و عملکرد روغن چنین به نظر می رسد که این مقادیر کود فسفره و همچنین کاربرد باکتری برای حصول عملکرد مناسب در منطقه مورد آزمایش و مناطق مشابه قابل پیشنهاد باشد. همچنین نتایج نشان می دهد با کاربرد باکتری می توان مصرف کودهای شیمیایی فسفره را کاهش داد.