شناسایی ترکیبات تشکیل دهنده اسانس گیاه دارویی زوفایی (Thymbra spicata L.) در استان لرستان

گونه زوفایی (Thymbra spicata L.)، گیاهی بوته ای متعلق به خانواده Lamiaceae، با نام محلی جاتنه است که تا کنون رویش آن در استان لرستان گزارش نشده است. این گونه در محدوده کوه های تنگ داراب ریکا و ضرونی شهرستان کوهدشت پراکنش دارد. زوفایی از دیرباز به عنوان ادویه و در طب سنتی برای درمان ناراحتی های دستگاه تنفس و گوارش مصرف داشته است. این گونه گیاهی بواسطه وجود مواد موثره قوی، دارای خاصیت ضد میکروبی و ضد قارچی است. نمونه ها از رویشگاه طبیعی جمع آوری و پس از شناسایی و تایید، جهت تهیه اسانس در دمای محیط خشک شدند. از روش تقطیر با آب برای استخراج اسانس و برای تجزیه ترکیبات شیمیایی، از گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS)، استفاده شد. بر اساس نتایج تجزیه اسانس زوفایی، 25 ترکیب شناسایی شد که 04/97 درصد حجم کل اسانس را تشکیل می دادند. عمده ترین ترکیبات شناسایی شده در اسانس زوفایی شامل کارواکرول (88/65 درصد)، گاما-ترپینن (71/9 درصد)، پارا-سیمن (82/7 درصد)، کاریوفیلن (51/2 درصد)، میرسن (09/2 درصد)، آلفا-ترپینن (04/2 درصد) بود. ترکیبات فنولی به عنوان ضد میکروب، ضد قارچ، آنتی اکسیدان و در کاهش التهابات نقش دارند. وجود کارواکرول بالا در اسانس T. spicata، به عنوان یک ترکیب فنولی، کاربردهای سنتی گونه دارویی جاتنه را تایید می کند و این گونه دارویی می تواند به عنوان منبع تولید کارواکرول مطرح شود.