تاریخ گذاری روایت واقعه «عقبه» در تفسیر منسوب به امام عسکری(ع) (با تکیه برکاربست داستان آدم)

نقشه منافقان برای قتل پیامبراکرم هنگام بازگشت از غزوه تبوک به واقعه «عقبه» شهرت یافته و منابع متعدد تاریخی،حدیثی و تفسیری به بازخوانی آن اهتمام داشته اند.تفسیرمنسوب به امام عسکری نیز روایتی طولانی و آمیخته با رخ دادها و مضامین گونه گون از پیامبراکرم نقل کرده که خوانشی منحصر بفرد از ماجرای عقبه ارایه می دهد.در این روایت به داستان سجده ملایکه بر آدم و عصیان او نیز اشاره شده است.این نوشتار،با کاربست روش تاریخ گذاری مبتنی بر تحلیل متن و منبع برخرده روایت داستان آدم تمرکز نموده،درستی انتساب آن به پیامبراکرم را به آزمون سپرده و می کوشد زمان تقریبی صدور روایت را دریابد.واکاوی نگره های مربوط به داستان آدم تاخر آن ها از عهد نبوی را نشان می دهد.تحلیل منبع روایت نیز حاکی لایه مندی آن و تعلق لایه نخست به نیمه دوم قرن سوم و چهارم و لایه دوم به قرن ششم است.قراین سبک شناختی در تمایز لایه های کتاب و آمیختگی متن روایت با مضامین متفرد شیعی و سازگار با دوران اقتدار شیعیان طبرستان،احتمال تعلق روایت عقبه به قرن ششم و بوم حدیثی طبرستان را موجه می نماید.