بررسی اثرات تمرکززدایی مالی بر توزیع برابر فرصت های توسعه در استان های ایران

فرصت های برابر منطقه ای یکی از مهمترین چالش های اقتصادی-اجتماعی به شمار می رود که توزیع نامناسب آن می تواند آثار مخربی بر حصول پایداری اقتصادی و پیشرفت یکپارچه یک کشور بگذارد. تمرکززدایی مالی از عواملی است که توزیع فرصت های توسعه را تحت تاثیر قرار می دهد. برای این منظور در پژوهش حاضر ابتدا با بهره گیری از روش تاپسیس دو مرحله ای سعی در محاسبه شاخص ترکیبی فرصت های توسعه در شش بخش (فرهنگی- اجتماعی، آموزشی، زیربنایی، بهداشتی- درمانی، زیست محیطی و اقتصادی) می شود سپس با استفاده از روش خودرگرسیون برداری پانلی(Panel VAR) تاثیر تمرکززدایی مالی بر توزیع برابر فرصت های توسعه در استان های ایران طی دوره زمانی 1398-1385 مورد بررسی قرار می گیرد. همچنین به دلیل وجود رابطه هم جمعی بین متغیرها از روش حداقل مربعات کاملا اصلاح شده (FMOLS) روابط بلندمدت میان متغیرها تعیین و برآورد می گردد. نتایج بیانگر این است که تاثیر متغیرهای تمرکززدایی هزینه ای و درآمدی بر برابری فرصت های توسعه در کوتاه مدت مثبت اما در بلندمدت به سطوح توسعه یافتگی استان ها بستگی دارد به طوری که هر چه استان های کشور توسعه یافته تر و دارای تولید ناخالص داخلی سرانه بیشتری باشند تمرکززدایی مالی می تواند به توزیع برابرتر فرصت های توسعه بیانجامد. همچنین نتایج برآورد مدل حاکی از آن است که یک رابطه U شکل بین رشد اقتصادی و برابری فرصت ها برقرار است. علاوه بر این مشخص شد متغیر تراکم نسبی جمعیت در کوتاه مدت تاثیر ناچیز اما در بلندمدت اثر منفی و معنی دار بر توزیع برابر فرصت ها می گذارد.