تبیین شبکه مفهومی ارتباط؛ الگویی مبتنی بر مناظرات امام رضا علیه السلام

هدف این مقاله شناخت ویژگی های ارتباطی امام رضا علیه السلام در مواجهه با مخاطبین خود و تبیین روش های ارتباطی در انجام مناظرات برای تبیین و تبلیغ دین اسلام، رفع اختلافات و عقاید مختلف زمان خود می باشد. بدین منظور از روش مثلث ارتباطی (مدل ارتباطی هایدر) استفاده شد. طبق این مدل بهترین حالت یک ارتباط زمانی است که بین اضلاع سه گانه مثلث ارتباطی یعنی پیام فرست، پیام و مخاطب، رابطه مثبتی برقرار باشد. پژوهش حاضر بر اساس روش کیفی و مبتنی بر سوال اصلی و موضوع تحقیق با استفاده از روش کتابخانه ای انجام شده است. نتایج نشان داد که امام رضا علیه السلام با وجود اثبات حقانیت و ابطال ادعاهای طرف مناظره، از برخورد غیراخلاقی دوری فرموده و در کمال صراحت، دقت، ادب و احترام و با بهره گیری از ویژگی های ارتباطی موثر و تاثیرگذار توانستند، در مواجهه با نمایندگان ادیان و مذاهب گوناگون که مامون آنها را با اهدافی شوم برای انجام مناظرات دعوت کرده بود به عرصه ای برای دفاع از مرزهای اعتقادی اسلام، امامت و عقاید به حق شیعه، به ویژه اثبات صلاحیت و حقانیت امام برای امامت و خلافت تبدیل نمایند. روش مندی مناظرات امام رضا علیه السلام، برخورداری از ویژگی های فردی و اجتماعی مطلوب، توجه به مهارت های بین فردی، روش های مناظراتی و نیز مخاطب شناسی در برقراری ارتباط از جمله یافته های این نتایج بود.