شباهت ها و تفاوت های سبک فکری منظومه چهارچمن و منطق الطیر

موضوع تاثیرپذیری از ادبیات گذشته امر مسلم و قطعی در هر دوره است و اختصاص به دوره خاص یا مشخص و معینی ندارد. هر شاعری، هم از جهت انتخاب لفظ و واژه و هم از نظر کیفیت کاربرد آنها در ترکیبات و به ویژه از نظر محتوا و درون مایه، نظر بر آثار گذشتگان دارد. از جمله این منظومه ها، «چهارچمن» اثر رمزی و تمثیلی شاه داعی، عارف و شاعر قرن نهم است که متاثر از منطق الطیراست؛ یعنی مضمون اصلی هر دو منظومه، جستجوی معبود یا فهم چونی اوست. در چهارچمن، شخصیت اصلی داستان که «شوق» نام دارد با شانزده گل و چهار پرنده به گونه ای انفرادی به خلوت می نشیند و پرسش های خود را با هر یک رد و بدل می کند. از این رو مضامین، تعابیر و ساختار این اثر، شباهت بسیاری با منطق الطیر دارد. روش این پژوهش توصیفی - تحلیلی است و یافته های پژوهش نشان می دهد بسیاری از مفاهیم عرفانی به کار رفته در منطق الطیر، چون وحدت وجود، حیرت، حجاب راه، درد و... در چهارچمن نیز تکرار شده است. بسیاری از شخصیت ها در چهارچمن و منطق الطیر چون بنفشه و صعوه، سوسن و بط، نسرین و طاووس، دارای اندیشه و مسلک مشترکی هستند و نقش و عملکردشان در داستان یکی است.