تدوین مدل مدیریت و برنامه ریزی گردشگری پایدار برای حفاظت از پارک های ملی

مدیریت و برنامه ریزی گردشگری پایدار، یکی از مهم ترین اهداف جوامع است که در راستای حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی صورت می دهند. پارک های ملی از اصلی ترین منابع طبیعی و زیست محیطی برای گردشگری هستند که نیازمند حفاظت همه جانبه می باشند. هدف پژوهش حاضر، تدوین مدل مدیریت و برنامه ریزی گردشگری پایدار برای حفاظت از پارک های ملی است.
روش شناسی: این تحقیق، با توجه به هدف از نوع تحقیقات کاربردی است و روش تحقیق آن، روش ترکیبی با رویکرد نسبی متوالی با وزن برابر است. این پژوهش در سه فاز کیفی-کیفی-کمی انجام می شود که به ترتیب از سه روش "فراترکیب-تحلیل مضمون-پیمایش" در آن استفاده شده است.

در فاز اول تحقیق، محقق با استفاده از روش فراترکیب از میان 265 مقاله، 52 مورد را که مطابق با موضوع و محتوای تحقیق بودند، ناسایی و با بررسی محتوای آن ها، تنها تعداد 17 مقاله را در فرآیند فراترکیب وارد نمود. در مرحله بعد، یعنی روش تحلیل مضمون، با استفاده از ابزاری چون مصاحبه های نیمه ساختاریافته، 162 شاخص شناسایی شدند که از میان آن ها 46 مضمون پایه، 12 مضمون سازمان دهنده و 3 مضمون فراگیر استخراج شد. در فاز سوم، یعنی فاز کمی، با ابزار پرسش نامه، تمامی شاخص ها از دیدگاه خبرگان امر مورد بررسی و نظر قرار گرفتند که در نهایت، شاخص هایی چون "نقش نهادها و سازمان های متولی، توسعه زیرساخت های حفاظت از محیط، نقش جامعه، تعریف مساله و تنظیم دستور کار" به عنوان مهم ترین و موثرترین شاخص های مدل مدیریت و برنامه ریزی گردشگری پایدار برای حفاظت از پارک های ملی در نظر گرفته شدند.

با ایجاد و اتخاذ مدیریت و برنامه ریزی گردشگری پایدار برای حفاظت از پارک های ملی می توان ضمن برقراری ارتباط و تعامل در سه سطح مهم و کلیدی "جامعه، نهادها و سازمان های متولی، گردشگران و بازدیدکنندگان"، اقدامات اساسی در جهت حفظ و توسعه آن ها را در قالب مدیریت و برنامه ریزی پایدار در حوزه گردشگری، عملی ساخت.

تحقیق حاضر برای اولین بار به تدوین مدل مدیریت و برنامه ریزی گردشگری پایدار برای حفاظت از پارک های ملی پرداخته است و از لحاظ روش شناسی نیز در زمره معدود تحقیقاتی است که از رویکرد نسبی متوالی با وزن برابر استفاده کرده است. نتایج حاصل از تحقیق می توانند برای سازمان های متولی به صورت اجرایی قابل استفاده باشند.