واکاوی معنای باب تفعل در واژه توکل با هدف تبیین موضوع حکم فقهی- اخلاقی- تربیتی

مطابق بررسی های اولیه، توکل با هیچ یک از معانی باب تفعل سازگار نیست. ضوابط و قواعدی که برای معانی باب تفعل در ادبیات عرب آمده است با واژه توکل منطبق نیست و از این نظر، موضوع حکم فقهی آن ابهام دارد. این نوشتار به روش تحقیق کیفی متن محور با تحلیلی گسترده بر پایه داده های موجود در زبان و ادبیات عرب برای حل مسیله شکل گرفته است.از بین معانی باب تفعل سه معنا احتمال دارد که واژه توکل در آن به کار رفته باشد: اتخاذ، مطاوعه با سه توجیه، ثلاثی مجرد.تطبیق هرکدام از معانی بر واژه توکل با اشکال یا اشکالاتی مواجه است و نمی توان معنای قطعی و روشنی از میان معانی غالبی باب تفعل برای واژه توکل برگزید؛ اما با چشم پوشی از برخی قواعد یا اثبات نادرستی آن ها می توان معنای آن را ثلاثی مجرد یا اتخاذ دانست. معنای ثلاثی مجرد سازگاری بیشتری با استعمالات توکل دارد. بدین ترتیب دستاورد مهم این است که موضوع حکم فقهی اکتساب و تقویت توکل روشن می شود. دستاورد دیگر، بررسی دقیق و موشکافانه یک واژه از منظر لغوی است؛ چیزی که در علوم اخلاقی و تربیتی در گذشته از آن به سرعت عبور می شد و دقت عمل کمتری برای آن به کار می رفت.