تحلیل گفتمان انتقادی خطبه دمشقیه امام سجاد (ع) براساس نظریه نورمن فرکلاف

امام سجاد (ع) در پرخفقان ترین دوران امامت کردند؛ بااین حال از رشد جامعه و مبارزه با طاغوت غفلت نورزیدند. درک چندانی از جهاد روشنگرانه ایشان وجود ندارد، لذا انجام چنین پژوهش هایی ضرورت می یابد. در واقع مسیله اساسی در این گونه پژوهش ها این است که با بهره گیری از نظریات جدید حوزه های مختلف و با نگاهی برون دینی، به مباحث دینی و طرح مباحث جدید یا اثبات مطالب گذشته اهتمام ورزیده شود.در این جستار نیز از نظریه تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف بهره گرفته ایم. فرکلاف در نظریه خود قایل به سه مرحله توصیف، تفسیر و تبیین است. به روش تحلیلی توصیفی برمبنای نظریه فرکلاف در مرحله توصیف و تفسیر روشن می شود که این خطبه ازنظر روابط معنایی، عبارت بندی ها، بار ایدیولوژیک و ارزش استعاری واژگان، وجوه امری و خبری، معلوم و مجهولی افعال و تاکید و... متناسب با بافت و هدف خطابه گویی است. روابط بینامتنی آن با قرآن و مناظرات امیرمومنان (ع) و امام مجتبی (ع) با معاویه نیز مشهود است. در بخش تبیین نیز تاثیرگذاری کلام امام بر جو حاکم و تغییر آن با شواهد تاریخی و مستند نشان داده شده است.