قوم باستان شناسی ایل راه های مناطق ییلاقی پیرامون ساوالان

ایل شاهسون، بزرگ ترین ایل کوچ نشین امروزی در شمال غرب ایران است. این ایل هر ساله از بخش های شمالی استان اردبیل به سمت شمال، یعنی مراتع ییلاقی کوه ساوالان حرکت می کند و حدودا نیمی از سال را در این نواحی، به زندگی کوچ نشینی می پردازد. پژوهش حاضر به واسطه یک بررسی میدانی قوم باستان شناسی گسترده در دشت مشگین شهر و دامنه های غربی و شمالی ساوالان انجام شده است. فرضیه اصلی این پژوهش، بر این موضوع استوار است که ایل راه های امروزی ایل شاهسون، قدمتی سه هزار ساله دارند و این مسیرهای کوچ، پیش از این اقوام، توسط اقوام کوچ گر عصر آهنی در حدود اواخر هزاره دوم پیش از میلاد مورد استفاده قرار گرفته اند. چنین فرضیه ای با یک بررسی میدانی باستان شناسی در طول ایل راه های امروزی ایل شاهسون به بوته آزمایش گذاشته شده است. در حوزه مورد مطالعه، تعداد پانزده ایل راه امروزی متعلق به شاهسون ها شناسایی شد. بررسی میدانی باستان شناسی نشان داد که تعداد بی شماری از محوطه های باستانی عصر آهن به صورت طولی و در یک خط الراس، به موازات ایل راه های امروزی قرار گرفته اند. بیش از 90 درصد این محوطه ها، گورستان های عصر آهن هستند که بدون ارتباط با محوطه های استقراری هستند و به اقوام کوچ گر عصر آهنی تعلق دارند و این محوطه هم در طول مسیر ایل راه ها و هم در محل ییلاق های امروزی شاهسون ها واقع شده است. بر اساس نتایج پژوهش، شاهسون ها با اندکی تغییر مسیر، وارث همان مسیرهایی شده اند که اقوام عصر آهن از آن برای رسیدن به دامنه های ساوالان استفاده کرده اند.