اثرگذاری توانمندسازی ساختاری بر مشارکت زنان در طرح های توسعه گردشگری و دگرگونی فضایی سکونتگاه های روستایی شهرستان های شاهرود و میامی

رهیافت توانمندسازی ساختاری زنان روستایی با آرمان مشارکت در طرح های توسعه گردشگری، به مثابه یکی از برجسته ترین رویکردها در زمینه دگرگونی فضایی سکونتگاه های روستایی است که در چهار بعد بر دگرگونی فضایی همچون فرصت های یادگیری، دریافت اطلاعات، دسترسی به منابع و پشتیبانی اثرگذار است. توانمندسازی ساختاری متکی بر آموزش و آگاهی بخشی به زنان روستایی نسبت به منافع و هزینه های توسعه گردشگری، پرورش دانش و مهارت بومی برای بهره مندی از فرصت های گوناگون شغلی، آسان سازی دسترسی به منابع مادی و معنوی و نگاه به شکل دهی نهادها، بر ادراک سازگار زنان برای مشارکت در طرح های توسعه گردشگری و دگرگونی فضایی سکونتگاه های روستایی اثرگذار است. ولی در ایران آموزش نامولد، زنان را در فرایند طرح های توسعه گردشگری، به شکل «انسان های کارپذیر» بدل کرده و مشارکت شان را با چالش روبرو ساخته که بازدارنده توسعه و دگرگونی فضایی است. از اینرو هدف پژوهش حاضر بررسی اثرگذاری توانمندسازی ساختاری بر ادراک سازگار زنان از طرح های توسعه گردشگری و عوامل برانگیزاننده مشارکت زنان روستایی در جهت دگرگونی فضایی سکونتگاه های روستایی می باشد.

جامعه آماری این پژوهش کاربردی و کمی، دربرگیرنده 33 روستای فعال در بخش گردشگری با 15196 خانوار است که به گونه تصادفی تعداد 400 نمونه بر مبنای فرمول کوکران محاسبه و در سال 1400 پرسشنامه ها تکمیل شد. روش های آماری مورد استفاده، تحلیل همبستگی و مدل معادلات ساختاری است. مدل یابی در دو گام انجام شد. در گام اول، پایایی شاخص، توسط معیارهای آلفای کرونباخ که بالاتر از 7/0  و پایایی ترکیبی به واسطه مقادیر بالاتر از 6/0  .

یافته ها و بحث: 

یافته ها آشکار ساخت ضریب مسیر در سطح اطمینان 95 درصد معنادار است؛ چون مقدار t  از 96/1 بیشتر است. بر مبنای مقادیر ضرایب مسیر و مقدارt ، ادراک سازگار زنان روستایی از طرح های توسعه گردشگری با توانمندسازی ساختاری آنان با ضریب مسیر 830/0 و مقدار t  برابر با 014/48، گویای رابطه مثبت و معنی دار است و مورد تایید قرار گرفت. مشارکت زنان در طرح های توسعه گردشگری و دگرگونی فضایی نیز، با ضریب مسیر 382/0 و مقدار t  که برابر با  866/6 شده است، رابطه مثبت و معنا دار با ادراک سازگار زنان از طرح های توسعه گردشگری و دگرگونی فضایی دارد. به منظور سنجش فرضیه میانجی، نتایج آزمون سوبل نشان داد بین توانمندسازی ساختاری با نقش میانجی ادراک سازگار زنان و مشارکت شان در طرح های توسعه گردشگری و دگرگونی فضایی سکونتگاه های روستایی، رابطه میانجی و غیرمستقیم وجود دارد. این پژوهش، با نتایج پژوهش ایراوان و نارا، (Irawan and Nara, 2020)، همراستا است که معتقدند توانمندسازی در تمام ابعاد در مشارکت اثرگذار و منافع حاصل از گردشگری و توزیع عادلانه آنها، منجر به توسعه گردشگری در جامعه شده است.

نتایج میانگین متغیرها نمایان ساخت، توانمندسازی ساختاری بر ادراک سازگار زنان از مشارکت شان در طرح های توسعه گردشگری و دگرگونی فضایی سکونتگاه های روستایی ناحیه مورد مطالعه، اثرگذار بوده است. نقش موثر زنان در این طرح ها، انکارناپذیر و توفیق در آن بدون مشارکت زنان دشوار است. توان افزایی زنان روستایی از این رو اهمیت دارد که می تواند در ایجاد چرخه های پایدار تواناساز آنان از جمله در برابری جنسیتی و افزایش درآمد موثر واقع شود. با این وجود، توجه بیش از پیش به اثرگذاری توانمندسازی با آرمان نیرومندسازی و توان افزایی زنان برای پیوستگی و افزایش مشارکت شان در پیشگیری از چالش های پیش روی، پیشنهاد می شود.