ارزیابی و کمی سازی برخی از خدمات کوتاه مدت بوم سازگان در کشت بوم باقلا

شرایط و فرایندهایی که از طریق آن بوم سازگان و گونه هایی که ساختار آن را تشکیل می دهند، تداوم حیات انسان را تضمین کرده و نیازهای او را تامین می کنند، تحت عنوان خدمات بوم سازگان تعریف شده است. ارزش گذاری خدمات بوم نظام ها، بهترین راهکار جهت جلب توجه جامعه و سیاست گذاران و تلاش در جهت حفظ و ارتقاءآن ها می باشد. کالا و خدمات بوم سازگان در مجموع به چهار گروه تامینی، تنظیمی، حمایتی و فرهنگی طبقه بندی می شوند. این مطالعه با هدف ارزیابی و کمی سازی برخی از خدمات کوتاه مدت بوم سازگان در کشت بوم باقلا در شهرستان گرگان انجام شد. این مطالعه به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در سال زراعی 99-1398 در سه تکرار انجام شد. پنج رقم باقلا شامل فیض، G-faba1-2، بروجرد، شادان و مهتا به عنوان تیمارهای آزمایش در نظر گرفته شد. در طی فصل رشد، انواع خدمات کوتاه مدت بوم سازگان شامل خدمات تامینی، تنظیمی و حمایتی مورد ارزیابی و کمی سازی قرار گرفتند. جهت بر آورد خدمات تامینی، در زمان 70 درصد رسیدگی غلاف ها، با استفاده از کوادرات 5/0×5/0 متر مربع و به صورت تصادفی از هرکرت نمونه برداری صورت گرفت. تنوع زیستی گیاهی هم طی دو مرتبه (قبل و بعد از وجین گیاهان هرز) با استفاده از کوادرات 25/0×25/0 متر مربع به صورت تصادفی انجام شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SAS نسخه 1/9 استفاده گردید و مقایسه میانگین ها با استفاده از آزمون LSD در سطح احتمال 5 درصد انجام شد. نتایج نشان داد که خدمات ارایه شده توسط ارقام مختلف متفاوت می باشد. براساس نتایج به دست آمده، کشت باقلا باعث افزایش ماده آلی خاک در اکثر کرتها شد، اما از لحاظ انباشت کربن در زیست توده گیاهی اختلاف معنی داری بین ارقام مشاهده نشد. از نظر ارایه خدمات تامینی مانند مقدار غلاف سبز و زیست توده کل ارقام مختلف باقلا تفاوت معنی داری در سطح احتمال 1 درصد داشتند بطوری که رقم فیض و G-faba1-2، بیشترین مقدار و رقم بروجرد کمترین مقدار را دارا بودند. همچنین میزان پروتیین دانه در رقم مهتا (28درصد) از سایر ارقام بیشتر بود. نتایج نشان داد که ارقام دانه درشت و دانه متوسط به دلیل تولید حجم وسیعی از شاخ و برگ و جذب بیشتر نورخورشید و در نتیجه دارا بودن پتانسیل بیشتر برای عمل فتوسنتز، مقدار زیست توده بیشتری در مقایسه با ارقام دانه ریز داشتند. با بررسی تنوع گیاهان هرز مزرعه آزمایشی، 10 گونه هرز از 8 خانواده گیاهی شناسایی شدند. گیاهان خردل وحشی (Sinapis arvensis L.) ، علف خونی (Phalaris minor) ، سیزاب ایرانی (Veronica persica) و پیچک بند (Polygonum convolvulus) بیشترین فراوانی نسبی را دارا بودند. بطورکلی ارقام دانه درشت باقلا به همراه رقم دانه متوسط مهتا در مقایسه با سایر ارقام خدمات بیشتری ارایه می دهند. بنابراین این ارقام می توانند از نظر ارایه بیشتر خدمات بوم سازگانی برای کشت در مزارع منطقه گرگان مورد توجه قرار گیرند.