ارزیابی سازگاری و پایداری عملکرد دانه ژنوتیپ های کینوا (.Chenopodium quinoa Willd) در کشت پاییزه با استفاده از تجزیه AMMI

با توجه به ضرورت معرفی و توسعه گیاهان جدید سازگار با دوره ‏های تنش خشکی ناشی از تغییرات اقلیمی، این پژوهش با هدف ارزیابی سازگاری و پایداری ژنوتیپ های منتخب کینوا در مناطق کشت پاییزه انجام شد. ده ژنوتیپ کینوا شامل: ژنوتیپ هایRed Carina, Titicaca, Giza1, Q12, Q18 , Q21, Q22, Q26, Q29 و Q31 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار و به مدت دو سال زراعی (98-1397 و 99-1398) در چهار منطقه جیرفت (شهریور 1397 و 1398)، اهواز (مهر 1397 و 1398) و ایرانشهر و بوشهر (آبان 1397 و 1398) کشت شدند. ژنوتیپ های با پیشوند Q از کشور شیلی، رقم Titicaca از دانمارک، رقم Giza1 از مصر و رقم Red Carina از هلند دریافت شده اند. در طول اجرای پروژه صفات روز تا جوانه زنی، روز تا گلدهی، روز تا رسیدگی فیزیولوژیک، ارتفاع گیاه، طول گل-آذین، قطر ساقه، عملکرد دانه، وزن هزاردانه و میزان ساپونین دانه اندازه‏ گیری شد. تجزیه واریانس داده ها نشان داد که اثر سال ، مکان و ژنوتیپ بر کلیه صفات مورد ارزیابی در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. اثر متقابل این عوامل آزمایشی بر اکثر صفات مورد ارزیابی نیز در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. ژنوتیپ Q12 با میانگین عملکرد دانه 2/2350 کیلوگرم در هکتار بیشترین و رقم Red Carina با میانگین عملکرد دانه  1695 کیلوگرم در هکتار کمترین عملکرد دانه را به خود اختصاص دادند. جیرفت با میانگین عملکرد دانه 5/3147 کیلوگرم در هکتار و بوشهر با میانگین عملکرد دانه 1009 کیلوگرم در هکتار به ترتیب بالاترین و پایین ترین رتبه را در کشمت پاییزه کینوا داشتند. تجزیه پایداری عملکرد دانه نیز نشان داد که ژنوتیپ های Q18، Q22، TTKK و Q21 به ترتیب دارای پایدارترین علمکرد دانه بودند. ژنوتیپ‏های Q18 و Q22 در اهواز، ایرانشهر و بوشهر سازگاری خصوصی داشتند و ژنوتیپ‏های Q12، Q29 و Q26 نیز در جیرفت سازگاری خصوصی بهتری را نشان دادند. بطورکلی ژنوتیپ های کینوا بررسی شده در این پژوهش، برای کشت پاییزه مناسب بودند و می توان آنها را  برای کشت پاییزه در مناطق هدف در دسترس کشاورزان قرار داد.