شناسایی انواع مختلف تعارض منافع در نظام دارویی جمهوری اسلامی ایران

نظام دارویی نقش مهمی در تامین سلامت جامعه از جمله، ایجاد دسترسی به دارو برای همه افراد، تضمین کیفیت و ایمنی داروها، مدیریت و نظارت بر مصرف منطقی داروها و ارایه خدمات دارویی دارد. تعارض منافع می تواند اثر منفی بر روی هر کدام از این نقش ها داشته باشد. این مطالعه به شناخت انواع تعارض منافع در نظام دارویی جمهوری اسلامی ایران پرداخته و تصویری جامع از تعارض منافع ممکن برای ذی نقشان مختلف ارایه می کند.

این مطالعه با روش تحقیق کیفی و ابزار مصاحبه انجام شد. با روش نمونه گیری هدفمند، افراد خبره در حوزه های مختلف انتخاب شده و با ایشان مصاحبه نیمه ساختاریافته صورت گرفت، در نهایت داده ها با مصاحبه با 42 نفر به مرحله اشباع رسید. برای تجزیه و تحلیل داده های متنی، از تحلیل مضمون در نرم افزار MAXDQA2022 استفاده شد.

اشکال مختلفی از تعارض منافع مانند، دریافت هدیه، اشتغال ثانویه، منافع مالی و غیرمالی افراد، تعارض بین منافع اقتصادی و وظایف حرفه ای، سابقه فعالیت در صنایع دارویی و ارتباطات دوستانه و آشنایی در حوزه تعارض منافع فردی و مواردی مانند تعارض وظایف، تعارض منافع حاصل از فشارهای سیاسی و اجتماعی در حوزه تعارض منافع نهادی در بخش های مختلف شناسایی شدند.

نظام دارویی با مصادیق تعارض منافع مختلفی در حوزه ی فردی و نهادی روبه رو می باشد. انواع تعارض منافع فردی مشابهت بسیاری با تعارض منافع فردی در سایر مطالعات دارند. ولی انواع تعارض منافع نهادی شباهت های کمی را نشان می دهند که می تواند ریشه در قوانین و ساختارهای نظام دارویی کشورهای مختلف داشته باشد.