واکاوی عوامل ساختاری و نیروهای فرایندی اعتراضات مردمی خیابانی در جمهوری اسلامی ایران

هدف مقاله حاضر این است که منطق ساختاری -فرایندی شکل گیری اعتراضات جمعی دوره ای در طول چهار دهه حکومت جمهوری اسلامی ایران را توضیح دهد. سوال اصلی پژوهش حاضر این است که در چارچوب میدان مواجهه اعتراضات مردمی گسترده در دوران جمهوری اسلامی از چه دلایل ساختاری - مواجهه ای نشات گرفته است و همچنین این سوال که فرایند شکل گیری آن از زمان تاسیس جمهوری اسلامی تا کنون چه تحولاتی را در اهداف و نیروهای سیاسی و میدان مواجهه نیروهای چندگانه خود تجربه کرده است. روش پژوهش بکار رفته نیز روایت تاریخی معطوف به ساخت تیپ ایده آل وبری است. یعنی با کاربست و مواجهه چهارچوب تیوریک و داده های تجربی در قالب یک میدان، پیکربندی تاریخی بازسازی می شود تا نیروها و گرایش های این پیکر در هر دوره بیرون کشیده شود. روش گردآوری اطلاعات نیز مطالعه اسناد و کتب، مشاهده آرشیو صدا و سیما، مصاحبه با صاحب نظران جامعه شناسی سیاسی. یافته های پژوهش حاکی از آن است اعتراضات دوره ای از لحاظ ساختاری ریشه در کیفیت رابطه و مواجهه عناصر چندگانه (ساخت دوگانه قدرت، منطق هضم اقتصادی و منطق فراخوانی مردمی-اعتارضی) در یک بزنگاه تاریخی است .این اعتراضات نوعی فرایند ادامه دار و تکرار شونده با منطق مواجهه های -تصادفی و درعین حال عمق یابنده ای را نشان می دهد.