اثر پیش تیمار بذر بر بهبود تحمل به سرما در مرحله جوانه زنی برخی ژنوتیپ های نخود (Cicer arietinum L.)

شناسایی پیش تیمارهای القا کننده متابولیت های ثانویه به منظور تحمل به تنش سرما می تواند در استقرار و عملکرد گیاهان زراعی موثر باشد. جهت ارزیابی اثر پیش تیمار بذر بر تحمل سرما سه ژنوتیپ و یک رقم نخود کابلی در مرحله جوانه زنی پژوهشی در سال 1398 در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل دمای 5، 10، 15 و 20 درجه سلسیوس، ژنوتیپ ها MCC505، ILC8617، MCC495 و رقم سارال و پیش تیمارها شاهد (بدون پیش تیمار)، هیدروپرایمینگ، کلرید سدیم، اسید سالیسیلیک، نیتروپروساید سدیم، باکتری حل کننده فسفر و پتاسیم، طیف کامل 20 آمینواسید ضروری، نیترات پتاسیم و سولفات روی بودند. نتایج نشان داد که تیمارهای سدیم نیتروپروساید، هیدروپرایمینگ، اسید سالیسیلیک و سولفات روی با کاهش دما از توقف فعالیت جوانه زنی جلوگیری کردند و از میان آن ها، تیمار نیتروپروساید سدیم توانست درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، پراکسید هیدروژن و کاتالاز با کاهش دما به 5 درجه سلسیوس نسبت به شاهد به ترتیب 7/5، 19، 4 و 15 درصد بهبود دهد. علاوه بر آن، تیمار مذکور در شرایط دمای 20 درجه سلسیوس نیز در صفات آلفاآمیلاز و پراکسید هیدروژن به ترتیب منجر به بهبود 2 و 7/4 درصدی نسبت به شاهد شد. درمجموع، اثر پیش تیمارها بر تحمل به سرما در مرحله جوانه زنی، مشخص کرد که تنش سرما باعث کاهش جوانه زنی بذر و سرعت جوانه زنی می شود و اثر منفی بر شاخص های جوانه زنی، فعالیت آنزیمی و بیوشیمیایی دارد. اما کاربرد پیش تیمارها به ویژه نیتروپروساید سدیم اثر تنش سرمایی را تعدیل کرد و باعث بهبود ویژگی های بذر تحت تنش سرما شد.