بررسی نتایج پنج ساله رویش و زنده مانی شش گونه درختی در فضای سبز شهر رباط کریم در شرایط عدم قطعیت اقلیمی

با توجه به تغییرات اقلیمی در تمامی نقاط کره زمین، یکی از مهم ترین ابزارهای مقابله با تغییرات اقلیمی از دیدگاه مدیریتی در سطح منابع طبیعی، آگاهی از میزان سازگاری گیاهان چوبی در شرایط تغییرات اقلیمی است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی اثر عوامل اقلیمی بر سازگاری گونه های درختی مورد استفاده به منظور جنگلکاری در شهر رباط کریم با میانگین یک منطقه خشک در جنوب غربی استان تهران است. برای انجام این مطالعه، پس از تسطیح و آماده‎ سازی بستر کاشت، در سال 1395 جنگلکاری با گونه های دو ساله توت نرک ، کاج تهران ، آسمان دار ، زبان گنجشک ، افرای سیاه و اقاقیا در شهر رباط کریم انجام شد. در هنگام کاشت، قطر بن، ارتفاع نهال، شادابی برگ ها (مطلوب، متوسط و رنگ پریده) و سلامت نهال (سالم، نیمه سالم، آفت زده) اندازه گیری شدند. پس از گذشت 6 سال، در سال 1401 نیز دوباره این ویژگی ها اندازه گیری شد. روند عناصر اقلیمی شامل بارش، متوسط دما (C°)، متوسط دمای حداکثر (C°)، متوسط دمای حداقل (C°)، متوسط سرعت باد (m/s)، متوسط تعداد ساعات آفتابی از سال 1330 الی 1400 و متوسط تبخیرتعرق مرجع (میلی متر) از 1400-1370 نیز بررسی شد. نتایج تجزیه و تحلیل عناصر اقلیمی نشان داد تغییرات اقلیمی به شکل افزایش میانگین دمای سالانه، افزایش حداکثر و حداقل دما، کاهش میزان مجموع بارش سالانه، کاهش میزان سرعت باد و افزایش میزان تبخیر-تعرق مرجع در حال وقوع هستند. از تعداد 150 اصله نهال در هنگام کاشت، در سال 1401 تعداد افرای سیاه به 80 اصله رسیده و تعداد نهال های کاج تهران و اقاقیا بدون تغییر خاصی و به ترتیب برابر با  145 و 142 اصله بود. از نظر میزان رویش قطری بیشترین میزان رویش، مربوط به اقاقیا و کاج تهران (به ترتیب با داشتن 09/1 و 05/1 سانتی متر در سال) است و کمترین میزان مربوط به گونه افرای سیاه (با داشتن رویش قطری 78/0 سانتی متر در سال) بود. از نظر میزان رویش ارتفاعی، بیشترین میزان مربوط به آسمان دار و توت نرک به ترتیب با 45/0 و 42/0 متر و کمترین میزان مربوط به افرای سیاه با 14/0 متر در سال بوده است. بررسی افزایش سطح تاج پوشش حاکی از آن است که بیشترین رشد در این مورد مربوط به کاج تهران و آسمان دار به ترتیب با افزایش 16/0 و 1/0 مترمربع و کمترین رشد مربوط به افرای سیاه با افزایش 018/0 متر مربع در سال است. نتایج آزمون ANOVA برای مقایسه وضعیت درختان از نظر درجات خشکیدگی گونه های مورد مطالعه در سال 1401 نشان دهنده معنی دار بودن اختلاف میانگین ها با احتمال 95% در گروه های مورد مطالعه است. براساس نتایج این تحقیق، گونه های کاج تهران و اقاقیا بیشترین سازگاری و عامل های سلامتی و زنده مانی را نشان دادند.