کاربرد شان عرفی فقها در فقه

فقها شیون و جنبه های مختلفی دارند و کارهای متفاوتی می توانند انجام دهند، که اصلی ترین آن ها فقاهت است. اینان برای شان فقاهت خود، که چیزی جز فهم احکام شرعی از ادله نیست، بر ادبیات عربی، اصول فقه، فقه، درایه و رجال احاطه پیدا می کنند؛ اما در مسیر استنباط احکام به آگاهی های دیگری نیاز پیدا می کنند و ناچار می شوند به عرف عام یا خبره مراجعه کنند یا با شان عرفی خود مسیله را حل کنند. در پاسخ به این سوال که «فقها در فقاهت چقدر از شان عرفی خود استفاده می کنند؟» با روش توصیفی - تحلیلی می توان به این نتیجه رسید که «فقها برای شناخت معانی ظاهری خطاب های شارع و آگاهی از عرف مقارن شارع و عرف معاصر ناچارند عرف و بناهای عقلایی را بشناسند و نظر و رویه آن را در فقاهت منعکس کنند. اینان در همه این موارد از شان عرفی خود استفاده می کنند، نه از تخصص فقهی شان.» اگر گروه هایی از عرف خاص و عام تشکیل شود که بیانگر آراء و بناهای عرفی باشد ممکن است فقها در همه امور عرفی موثر در فهم مراد شارع به آنان رجوع کنند و خود به جای عرف نظر ندهند.