تبیین بینامتنی تاثیرپذیری معماری اسلامی از معماری ساسانی در وجوه مفهوم معماری و فناوری ساخت

فرضیه تاثیر معماری ساسانی بر معماری اسلامی را معطوف به تجانس های فرمی، شکلی و تزیینی بررسی کرده اند اما قابلیت انتساب این همگونی ها به ادوار و آثار دیگر از نظر دور مانده است. معماری، دانش و پیشه ای با ماهیت فنی و اجتماعی است، و مناسب است که در تبیین اثرگذاری ، ماهیات مذکور نیز اضافه بر ارزیابی کالبدی بررسی شوند. بنابراین پژوهش حاضر این تاثیرگذاری را در لایه هایی عمیق تر، یعنی در دو زمینه جایگاه معماری به عنوان دانش و حرفه و همچنین فناوری ساخت اجزای سازه ای در دو دوره ساسانی و اسلامی که در پژوهش های قبلی کمتر تدقیق شده، می سنجد. ابتنای نظری این سنجش استوار بر نظریه بینامتنیت و داده ها برای تحلیل ماخوذ از متون تاریخی است. هدف تحقیق، تبیین جایگاه معماری و کنشگران مستقیم این حوزه در دوره ساسانی با دست مایه قرار دادن فهم در زمانی از معماری و همچنین تاملی دقیق تر بر فناوری ساخت عناصر سازه ای و اثر آن ها بر متن بعدی، یعنی معماری اسلامی است. استخراج این ارتباط می تواند به تقویت یا تضعیف فرضیه اصلی و همچنین منشا تکوین معماری اسلامی کمک کند. پژوهش از دید زمانی، مقطعی و گذشته نگر، مبتنی بر استدلال های عمدتا استقرایی و از موضع فرایندی، کیفی و با رویکردی تفسیری- تاریخی است. به نظر می رسد معماری اسلامی از حیث مفهوم، جایگاه این دانش و نظام دیوانی، کاملا وام دار سنت معماری ساسانی باشد اما در حوزه فناوری ساخت، ضمن اتکای صریح به شگردهای فنی پیشین، اندک تغییراتی در شکل و مصالح جهت تکامل فنون پیشین ایجاد شده است.