تحلیل راهبردهای توسعه ی کسب و کارهای بخش کشاورزی (مطالعه شهرستان کرج)

کشاورزی به عنوان رکن اصلی توسعه اقتصادی، سهم بسزایی در تولید ناخالص داخلی و اشتغال آفرینی کشور دارد. فرآیند پایداری بخش کشاورزی در شاخص های اقتصادی، منوط به برنامه ریزی راهبردی کسب و کارهای کشاورزی براساس ظرفیت ها و محدودیت های هر منطقه است. برای ساماندهی این فرآیند در راستای اهداف برنامه ششم توسعه و اجرای مفاد قانون بهبود فضای کسب و کار و قانون افزایش بهره وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی، مهندسی کسب و کارها و فرصت های سرمایه گذاری در بخش کشاورزی ضروری است. از این رو هدف تحقیق حاضر تحلیل راهبردی توسعه کسب و کارهای بخش کشاورزی شهرستان کرج و شناسایی اولویت های توسعه ی کسب و کارها است.

تحقیق حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر گردآوری داده ها پیمایشی است و از ابزار مصاحبه و پرسشنامه نیمه ساختارمند برای جمع آوری اطلاعات استفاده کرده است. داده های لازم از تعداد 10 نفر از دانشگاهیان و صاحب نظران بخش دولتی و 10 نفر از کارآفرینان و فعالان بخش خصوصی کشاورزی استان به عنوان پنل نخبگان، جمع آوری گردید. در این مطالعه برای معرفی راهبردهای توسعه کسب و کارها از مدل SWOT استفاده شد. همچنین باتوجه به ویژگی ها، ظرفیت ها و محدودیت های طبیعی، اقتصادی و اجتماعی، اولویت بندی کسب و کار و فرصت های سرمایه گذاری در بخش کشاورزی شهرستان کرج معرفی شد.

در این پژوهش مهمترین نقطه قوت "مناسب بودن اقلیم منطقه و تنوع آن و خاک حاصلخیز و مناسب کشاورزی"، قوی ترین نقطه ضعف در"تغییر کاربری و خرد شدن اراضی"، ارزشمندترین فرصت "پتانسیل تجاری سازی طیف متنوعی از سبد محصولات کشاورزی" و در نهایت "تمایل به ساخت و ساز به علت ارزش افزوده بالای اراضی" به عنوان مهمترین تهدید اصلی توسعه کسب و کارهای کشاورزی از دیدگاه صاحب نظران معرفی شد. مقایسه فضای درونی (مجموع میانگین نقاط قوت و ضعف) و بیرونی (مجموع میانگین فرصت ها و تهدیدها) توسعه کسب و کارهای کشاورزی شهرستان کرج، نشان داد که فضای محیط درونی و بیرونی، به ترتیب دارای ضریب نهایی 2/603 و 1/792 می باشد. به عبارتی در محیط درونی، نقاط قوت و در محیط بیرونی تهدیدها غالب هستند. طبق نتایج در این شرابط، راهبردهای رقابتی (ST)، برای توسعه ی کسب و کارهای بخش کشاورزی شهرستان کرج توصیه شد. براین اساس "اصلاح و اعمال قوانین تغییر کاربری اراضی و جلوگیری از ویلاسازی در مناطق کشاورزی"، "تمرکز بر توسعه ی کسب و کارهای کشاورزی مانند صنایع تبدیلی و تکمیلی در مقیاس کوچک و متوسط" و "اتخاذ رویکرد تولید محصولات خاص و با ارزش افزوده بالا خصوصا ترویج و توسعه تولید محصولات سالم و ارگانیک" مهمترین راهبردهای توسعه کسب و کارهای بخش کشاورزی شهرستان کرج می باشد.

بر اساس یافته های این پژوهش مشخص شد که انتخاب راهبردهای توسعه و همچنین اولویت های کسب و کاری باید متناسب با شرایط و وضعیت منطقه باشد. برهمین اساس ایجاد یا توسعه کسب و کارهایی در حوزه های صنایع تبدیلی و تکمیلی کوچک و متوسط مقیاس، شهرک های کشاورزی، دامپروری و مدرن گلخانه ای، واحدهای خدمات دانش بنیان آزمایشگاهی، استانداردسازی، گواهی کیفیت، برندسازی، تولید بذور سبزی و صیفی و محصولات زراعی و بوم گردی و گردشگری کشاورزی پیشنهاد شد.