یزدی بندی: پژوهشی در پیشینه و ویژگی های صوری

در این مقاله، یزدی بندی را، که نوعی کاربندی رایج در دوره قاجار است، بررسی می کنیم. ابتدا آنچه را دو استادکار معماری سنتی، حسین لرزاده و اصغر شعرباف، یزدی بندی معرفی کرده اند به بحث می گذاریم. با معیارهای ایشان، روش تشخیص و تمیز یزدی بندی را از سایر انواع کاربندی معرفی و نام اجزا و اصطلاحات مربوط به آن را مرور می کنیم. سپس برخی تحقیقات را از نظر می گذرانیم که پیش از این به یزدی بندی پرداخته اند و جایگاهشان را در منظومه تحقیق های این حوزه روشن می کنیم. در ادامه مقاله، جستجویی تاریخی را آغاز می کنیم که هدفش یافتن منشا یزدی بندی و تشریح ابداع و اولین بنای دارای یزدی بندی و نحوه گسترش و علت نامگذاری آن است. این جستجو، برای نخستین بار، در نمونه های فراوان یزدی بندی های بناها انجام شده و نتایجی قابل توجه دارد. در ادامه مقاله، معیارهایی که استادکاران سنتی به کمک آنها یزدی بندی ها را طبقه بندی کرده اند ارایه می شود. بسیاری از یافته های این تحقیق برمبنای نمونه های فراوان یزدی بندی است که در پایان مقاله در فهرستی ذکر کرده ایم. این فهرست مخصوصا به کار تحقیق های آینده نیز می آید و قابلیت گسترده تر شدن دارد.