تجلی فرهنگ عامه در هنر نقاشی دوران اسلامی

هرچند تاکنون تحقیقات وسیع و دامنه داری در زمینه هنر نقاشی ایران انجام شده، ولی هنوز ناگفته ها و ناشناخته هایی باقی است که شاید نیازمند نگرشی دوباره و فراتر از مکاتب هنری شناخته شده و رایج زمان خود باشد. خوشبختانه آثاری هرچند معدود در برخی از موارد قابل بررسی موجود است که دارای شیوه های نامتعارف و زبان و بیانی خاص هستند و به نوعی حاوی پیام های برخاسته از آرمان ها و ناهنجاری ها و در نتیجه قهرمان پهلوان پروری است که به شیوه هایی متمایز خلق شده اند. برخی از این نقاشی ها رویکردی نمایشی داشته که توسط گوسان ها روایت می شوند و نهایتا نشات گرفته از باورها، وقایع تاریخی و حماسی هستند. با توجه به مضامین و شیوه های متمایز، این گونه آثار را می توان هنر عامه دانست؛ هنری گاه ساده، گاه اعتراضی و خشن و زمانی سراسر اشاره و نماد که هنرمند در این شیوه، دیدگاه خود را به خواست ها و زندگی عامیانه نزدیک و از آن الهام می گیرد.در این مقاله با معرفی و بررسی چند نمونه نقاشی از سده های مختلف پس از اسلام در ایران، عوامل مهم و تاثیرگذار بر بروز چنین شیوه های نامتعارفی بررسی می شود. در پایان پاسخی به نقش نهضت های فرهنگی و همچنین مضامین تاریخی و  حماسی شاهنامه و تاثیر هنر شرق ایران بر این آثار نقاشی ارایه می گردد.