سخن نخست: هواشناسی کشاورزی در ایران: راه طی شده

نشریه هواشناسی کشاورزی با این شماره دهمین سال حضور خود در بین نشریات علمی - پژوهشی کشور را پشت سر می گذارد و از طرفی سال 1402 پنجاهمین سال راه اندازی فعالیت های آموزشی، پژوهشی و اجرایی ایران در این زمینه نیز هست. به همین مناسبت سخن نخست این شماره به معرفی اجمالی هواشناسی کشاورزی و سیر تحول پنجاه ساله آن در ایران اختصاص داده شد. هواشناسی کشاورزی در اوایل دهه 1930 که توجه دانشمندان به فرآیندهای فیزیکی خاک های کشاورزی و خرد اقلیم شناسی محیط زیست گیاهان زراعی و همچنین عوامل موثر بر افزایش محصول جلب شده بود، پای به دایره علوم کاربردی گذاشت و در پی آن تا اواخر دهه 1950 بسیاری از قوانین فیزیکی فرآیندهای فیزیولوژیکی گیاهان زراعی و روابط آب، خاک، گیاه و اقلیم شناخته شده بود. از دهه 1970به بعد استفاده از داده های هواشناسی در مدیریت بهینه عملیات زراعی و باغی در بیشتر کشورهای جهان وارد مرحله کاربردی گردید. از اواخر قرن گذشته تا کنون تکنولوژی پایش از دور و کشاورزی هوشمند نیز مورد توجه و استفاده قرار گرفته و در حال توسعه است. در ایران فعالیت سازمان یافته هواشناسی کشاورزی اواخر سال 1352 (1973) آغاز شد و طی آن برای 1) تربیت نیروی متخصص کارشناسی هواشناسی کشاورزی، 2) طراحی شبکه ایستگاه های هواشناسی کشاورزی ایران و 3) تجهیز ابزار فنی لازم برای این ایستگاه ها برنامه ریزی گردید که متاسفانه فقط گام اول بطور نسبتا کامل تحقق یافت و در دو مورد دیگر توقفی چند ساله پدید آمد. اهداف توسعه هواشناسی کشاورزی در ایران از 1370 (1991) به بعد مجددا پیگیری و از سر گرفته شد که. در بخش پایانی این یاداشت به روند گسترش آموزش، پژوهش، خدمات مشاوره ای، پیشرفت ها و چالش های آن در این دوره اشاره شده است. در حال حاضر دوره تحصیلات تکمیلی هواشناسی کشاورزی در دانشگاه های تهران، فردوسی، سمنان، ساری، بوعلی سینا و دانشگاه آزاد اسلامی تا سطح دکتری فعال است. پژوهشکده اقلیم شناسی مشهد که تجربه ای مثبت و قدمت بیشتری دارد نیز یکی از بازوهای قوی هواشناسی کشاورزی در ایران محسوب می گردد. پژوهشکده هوا و آب کشاورزی ایلام وابسته به پژوهشگاه هواشناسی نیز مرکز پژوهشی نسبتا نو بنیادی است که در این زمینه دایر شده است. بر اساس این داشته ها عملکرد آموزشی- پژوهشی و خدمت رسانی کشوردر زمینه مورد بحث مثبت ولی ناکامل ارزیابی شده است.