ارزیابی پتانسیل عملکرد ژنوتیپ ها و لاین های گندم دیم در شرایط بهره بردار

ارزیابی و نمایش پتانسیل ارقام جدید و لاین های امید بخش در شرایط زارعین به منظور معرفی ارقام و لاین های جدید اصلاحی و نفوذ بیشتر آنها در مزارع زارعین، حایز اهمیت است. به همین منظور، تعداد 33 رقم و لاین انتخابی از برنامه های اصلاحی گندم موسسه تحقیقات دیم کشور، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در مزارع زارعین شهرستان کوهدشت، ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که ارقام کبیر و پایا و لاین های G17، G18 و G31 به ترتیب با میانگین 5280، 3985، 4210، 4003 و 3950 کیلوگرم در هکتار، بیشترین عملکرد دانه را دارا بودند. عملکرد دانه همبستگی مثبت و معنی داری با صفات عملکرد بیولوژیک، تعداد دانه در سنبله و شاخص برداشت و همبستگی منفی با صفت تعداد روز تا رسیدگی، نشان داد. بنابراین عملکرد بیولوژیک، تعداد دانه در سنبله، شاخص برداشت و زودرسی را می توان به عنوان معیار گزینش مناسب برای شناسایی ژنوتیپ های پرمحصول در برنامه به نژادی گندم دیم، معرفی نمود. ارزیابی ژنوتیپ ها از نظر شاخص SIIG نشان داد، ارقام کبیر و پایا و لاین های G31، G18، G29، G17، G16 بهترین بودند. بر اساس نتایج تجزیه خوشه ای، ژنوتیپ ها به سه گروه ژنوتیپ های زودرس با عملکرد دانه بالا (گروه 1)، ژنوتیپ های دیررس با عملکرد دانه پایین (گروه 2) و ژنوتیپ های زودرس با عملکرد دانه پایین (گروه 3)،گروه بندی شدند. با توجه به نتایج بدست آمده از این پژوهش، با هدف تولید پایدار گندم در دیم زارهای مناطق گرمسیری که معمولا با خشکی آخر فصل مواجه هستند، ارقام جدید گندم نان کبیر و پایا با عملکرد دانه بالا و زودرسی، توصیه می گردد. همچنین، گندم دوروم لاین های G17، G18 و G31 با عملکرد دانه بالا و صفات زراعی مطلوب را می توان در برنامه معرفی رقم یا به عنوان والدین در برنامه های به نژادی، مورد توجه قرار داد.