بررسی اتنوبوتانی گیاهان دارویی ایرانشهر در استان سیستان و بلوچستان

اتنوبوتانی شاخه ای از دانش بومی است که به شناخت نقش گیاهان یک منطقه در دانش افراد بومی آن منطقه می ‏پردازد و درواقع بازیابی سنت های غیرمکتوبی است که در خطر نابودی قرار دارند. از این رو مطالعه ای برای شناسایی گیاهان دارویی منطقه ایرانشهر و استفاده از دانش و تجربه اهالی بومی برای معرفی خواص و موارد ناشناخته گیاهان دارویی مورد نظر انجام گرفت. این مطالعه با شناسایی گونه‏ های دارویی منطقه ایرانشهر استان سیستان و بلوچستان و معرفی موارد استفاده های سنتی از آنها انجام شد.

این مطالعه در شهرستان ایرانشهر، از فروردین تا شهریورماه سال 1400 با استفاده از مطالعه باورها، اطلاعات مردمی و مطالعات اسنادی گیاهان دارویی از طریق انجام مصاحبه با افراد محلی استخراج شد. با تعیین اهمیت گونه های دارویی و نشان دادن همگنی اطلاعات از دو روش کی، ارزش استفاده (Use Value=UV) و ضریب اجماع مطلعین (Informant Consensus Factor=ICF) استفاده شد.

در این پژوهش 71 گونه‏ از 35 خانواده گیاهان شناسایی شد که در بین گونه های شناسایی شده گونه گیاهان دارویی دارچین و آویشن دارای بیشترین ارزش استفاده (UV) بودند. بیشترین اجماع مطلعین (IFC)، در گروه گلودرد (1 درصد) و پادرد (1 درصد) و پس از آن گروه دندان درد (84/0 درصد) و بیماری‏ های زنان (84/0 درصد) بود.

نتیجه ‏گیری: 

گیاهان ثبت شده به طور عمده برای درمان مشکلات عفونی، مسکن درد، بیماری های زنان و برطرف کردن مشکلات کلیه و دیابت مورد استفاده قرار می‏گیرند. وجود 71 گونه گیاه دارویی در شهرستان ایرانشهر نشان دهنده غنای این منطقه از نظر گیاهان دارویی است که اطلاع از این درمان‏ های محلی می‏ تواند راهبردی برای دستیابی به استفاده های دارویی جدید و بهبود توسعه داروهای جدید باشد.