مطالعه جامعه شناختی اثر طایفه گرایی بر نزاع جمعی فراتحلیل پژوهش ها

نزاع جمعی به معنای درگیری فیزیکی و تنش اجتماعی بین بیش از دو نفر به صورت گروهی، ایلی-طایفه و جمعی بوده و جزء جرایم کیفری محسوب می شود. جوامع دارای بافت شدید عصبیت گروهی، سلسله مراتبی، جمعی و ایلی-طایفه ای، شاهد این گونه نزاع ها به دلیل شرایط اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی هستند. میانگین نزاع جمعی استان های کشور بین بازه زمانی 1390 الی 1402 به دلیل ناهمگونی قومی؛ بافت ایلی-طایفه ای؛ سرمایه اجتماعی محدودکننده (منفی)؛ کاهش منابع توسعه ای (بحران فضای کسب وکار اجتماعی و تقابل خشن جامعه با منابع طبیعی) و تصور خیرمحدود (فرسایش منابع تولیدی، کمیابی منابعی مانند زمین، قدرت و ثروت) روند افزایشی داشته که ساختار اجتماعی طایفه گرایی-ایلی در ظهور و تشدید آن (در کنار عوامل فوق) نقش مهمی را ایفا می کند. بر این اساس هدف اصلی پژوهش مطالعه جامعه شناختی اثر طایفه گرایی بر نزاع های جمعی در استان های کشور است.روش پژوهش؛ به دلیل ماهیت آن از نوع فراتحلیل کمی (نرم افزار CMA2) است. با جستجوی «نزاع جمعی» در پایگاه علمی نورمگز، مگ ایران، ایران داک و مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، از جامعه آماری 56 سند، با تکیه بر ملاک ورود و خروج؛ به روش غیراحتمالی-تعمدی 30 سند پیمایشی دربازه زمانی 1387 الی 1401 جهت تحلیل و ارزیابی انتخاب شدند.نتایج نشان می دهد که طایفه گرایی بر گرایش به نزاع جمعی تاثیر معنی داری داشته و با افزایش شدت طایفه گرایی-ایلی، گرایش به نزاع جمعی نیز افزایش یافته و مقدار اثر نهایی آن 46/0 است. هرچه در استان های کشور شدت طایفه گرایی بیشتر باشد، به همان میزان احتمال وقوع نزاع جمعی در آینده نیز بیشتر خواهد بود. همچنین آزمون تعدیل گر Q نشان می دهد که هویت قومی، محل زندگی و سطح توسعه استان ها با نزاع جمعی رابطه معنی داری داشته است.طبق نتایج پژوهش؛ جهت کاهش و کنترل نزاع جمعی در استان های کشور برحسب شرایط فرهنگی، جغرافیایی و اجتماعی آن، باید به آگاهی بخشی از طریق ارتقای سرمایه فرهنگی و رسانه های جمعی، حل نیازهای اجتماعی-اقتصادی، تقویت مکانیسم بازدارندگی-کنترلی (بومی و رسمی)، مدیریت منابع توسعه ای (آب، مراتع، زمین و شرایط کسب وکار بومی) و اصلاحات فرهنگی -اجتماعی با حفظ ارزش و هنجارهای آن محیط اقدام کرد.