درصد تشابه و روابط تبارشناختی گونه های ماهیان خاویاری دریای خزر بر اساس توالی های ژنوم میتوکندریایی

ژنوم میتوکندریایی یک مدل ایده آل برای مطالعه تکامل و روابط تبارشناختی است. در این مطالعه، ژنوم های کامل میتوکندریایی شش گونه از ماهیان خاویاری دریای خزر شامل تاسماهی ایرانی، تاسماهی روسی، تاسماهی شیپ، ازون برون، استرلیاد و فیل ماهی همراه با توالی های نوکلیوتیدی و آمینواسیدی 13 ژن رمزگر پروتیین به ازای هر ژنوم شامل ND1، ND2، ND3، ND4، ND5، ND6، ATP6، ATP8، COX1، COX2، COX3، ND4L و CYTB از بانک اطلاعاتی NCBI استخراج و مقایسه شدند. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل فاصله توالی ها در نرم افزار DNAStar براساس ژنوم کامل میتوکندریایی نشان دهنده بیشترین شباهت ژنتیکی (99 درصد) بین گونه های تاسماهی ایرانی و تاسماهی روسی بود. همچنین کمترین شباهت ژنتیکی (95 درصد) بین گونه های تاسماهی روسی و فیل ماهی مشاهده شد. در تجزیه و تحلیل تبارشناختی حاصل از نرم افزار MEGA7، دو خوشه اصلی با دو زیر خوشه فرعی برای یکی از خوشه های اصلی شناسایی شدند. گونه های تاسماهی ایرانی و تاسماهی روسی در زیر خوشه اول، تاسماهی شیپ و استرلیاد در زیر خوشه دیگر و گونه های ازون برون و فیل ماهی خوشه متمایز دیگری تشکیل دادند. نتایج حاصل از مقایسه توالی های نوکلیوتیدی 13 ژن رمزگر پروتیین با نتایج حاصل از توالی های کامل ژنوم های میتوکندریایی مشابه بودند. بیشترین تفاوت در توالی های نوکلیوتیدی ژن های CYTB، ATP6، ND2، ND5 و ND6 و کمترین تفاوت در ژن ND4L مشاهده شد. نتایج حاصل از مقایسه توالی های آمینواسیدی 13 ژن متفاوت بود، از آنجا که ترتیب گونه ها در درخت تبارنما تغییر کرد، شباهت ژنتیکی 100 درصدی برای برخی ژن ها همچون COX3 و ND4L شناسایی شد. براساس نتایج پژوهش حاضر، توالی های ژنوم میتوکندریایی می توانند برای مطالعات تبارشناسی و خوشه بندی گونه های متفاوت ماهیان خاویاری مورد استفاده قرار گیرند. اگرچه، صحت بررسی ها با استفاده از ژنوم های کامل میتوکندریایی بالاتر از توالی های نوکلیوتیدی ژن ها است و استفاده از توالی های آمینواسیدی به دلیل ماهیت کدونی آن ها پیشنهاد نمی شود.