مدلسازی پویای تغییرات کاربری اراضی مبتنی بر نظام انسان - محیط زیست (مطالعه موردی: حوزه آبخیز طالقان)

تغییرات کاربری اراضی در کشور هایی همچون ایران که با محدودیت فضا روبه رو است باید مانند مصرف آب با تفکر و مطابق با برنامه ریزی مناسب و به نحو مطلوب باشد. از سویی دیگر پویایی ذاتی بشر و نیازهای او، شیوه و میزان استفاده از زمین را درگذر زمان با تغییر و دگرگونی مواجه ساخته است. لذا هدف از این پژوهش مدل سازی پویای تغییرات کاربری اراضی مبتنی بر نظام انسان- محیط زیست در حوزه آبخیز طالقان می باشد. بدین منظور با استفاده از تصاویر سری زمانی ماهواره لندست، نقشه های کاربری اراضی برای سال های 1994، 1999، 2002، 2009، 2014، 2019، در شش کلاس مرتع، جنگل، اراضی کشاورزی، اراضی بایر، مسکونی و آب طبقه بندی گردید. پس از صحت سنجی نقشه ها و آشکارسازی تغییرات، تحت سه سناریو رشد اقتصادی فعلی، رشد سریع اقتصادی و توسعه پایدار با استفاده از مدل سازی سیستم پویا، شبیه سازی تا سال 1435 انجام گردید. نتایج آشکارسازی تغییرات کاربری اراضی در طول دوره نشان می دهد که روند تغییرات اراضی کشاورزی، مراتع، جنگل، کاهشی بوده و اراضی بایر و منطقه مسکونی نیز در طول دوره بررسی همواره روندی افزایشی داشته است. نتایج حاصل از شبیه سازی نشان می دهد از بین سه سناریو موردبررسی، سناریو توسعه پایدار از هماهنگی بین میزان بهره برداری از زمین و تامین نیاز های اجتماع و رشد اقتصادی قابل قبول برقرار بوده است. بنابراین می توان نتیجه گرفت سناریو توسعه پایدار مبنای مهمی برای برنامه ریزی کاربری اراضی در سال های آتی جهت کاهش تخریب منابع طبیعی و حفظ حالت پایدار در آن است و این سناریو رشد اقتصادی مطلوبی را در آینده رقم می زند.