تعیین اثربخشی درمان شناختی رفتاری بر منزلت هویت من و بهزیستی ذهنی در افراد وابسته به شبکه های مجازی

استفاده فزاینده از اینترنت و شبکه های اجتماعی به طور بالقوه ای با پیامدهای نامطلوبی در سطح جسمانی، روانی، اجتماعی و عملکردی همراه است؛ ازاین رو پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی درمان شناختی رفتاری بر منزلت هویت من و بهزیستی ذهنی در افراد وابسته به شبکه های مجازی انجام شد.

روش این پژوهش نیمه آزمایشی بود که با استفاده از طرح پیش آزمون و پس آزمون همراه با گروه های آزمایش و گواه انجام شد. جامعه آماری پژوهش را افراد وابسته به شبکه های مجازی مراجعه کننده به کلینیک های مشاوره و روان شناسی شهر تهران در سال 1400 تشکیل دادند. از بین آن ها سی نفر داوطلب واجد شرایط به صورت دردسترس وارد مطالعه شدند و به تصادف در گروه های آزمایش و گواه (هر گروه پانزده نفر) قرار گرفتند. پرسش نامه منزلت هویت من (بنیون و آدامز، 1986) و پرسش نامه بهزیستی ذهنی (مولوی و همکاران، 1389) توسط هر دو گروه در پیش آزمون و پس آزمون تکمیل شد. گروه آزمایش درمان شناختی رفتاری را در دوازده جلسه نوددقیقه ای دریافت کرد؛ اما برای گروه گواه هنگام اجرای پژوهش هیچ برنامه درمانی ارایه نشد. تحلیل داده ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس در نرم افزار SPSS نسخه 24 صورت گرفت. سطح معناداری آزمون ها 0٫05 در نظر گرفته شد.

نتایج تحلیل کوواریانس برای هریک از متغیرهای منزلت هویت من و بهزیستی ذهنی نشان داد، در خرده مقیاس های منزلت هویت من شامل بحران زدگی (0٫005=p) و دنباله روی (0٫001>p) بین گروه های آزمایش و گواه در پس آزمون، بعد از حذف اثر پیش آزمون تفاوت معناداری وجود داشت؛ همچنین در خرده مقیاس های بهزیستی ذهنی شامل سرزندگی (0٫024=p) و اراده (0٫001>p) و روان رنجوری (0٫004=p) بین گروه های آزمایش و گواه در پس آزمون، بعد از حذف اثر پیش آزمون تفاوت معناداری مشاهده شد.

براساس یافته های پژوهش، درمان شناختی رفتاری درمان شناختی رفتای با اصلاح افکار ناکارآمد موجب بهبود بهزیستی ذهنی و منزلت هویت من در افراد وابسته به شبکه های مجازی می شود.