نامه به سردبیر: چالش های زندگی حرفه ای اعضای هیئت علمی پرستاری در دوره تعهدات دکتری

سردبیر محترم:اعضای هییت علمی از مهم ترین سرمایه های موسسات آموزش عالی محسوب می شوند و بررسی مسایل آن ها حایز اهمیت است (1). این افراد نقش مهمی در بهبود فرایند تدریس، یادگیری، رشد دانشجویان در زمینه های مختلف داشته و منجر به بهبود برون دادهای آموزشی، شغلی، پژوهشی می گردند (2).
مطالعات بیانگر تنش و چالش فراوان در زندگی استادی و کیفیت کاری آن هاست. ازیک طرف راه به سمت تصدی موقعیت آکادمیک یک تجربه پیچیده برای اعضای هییت علمی جدید است و ایدیال تلقی می شود. از طرفی دیگر این تجربه شغلی اغلب مملو از احساس غرق شدن و همچنین عدم آمادگی برای برخی مسیولیت ها و پویایی های سازمانی، رویارویی با تعارض های مربوط به انتظارات و فرهنگ ها است. درواقع در چنین موقعیتی حفظ تعادل شخصی و مراقبت از خود کاری دشوار است (3).
نخستین روزهای تجربه کاری برای هر فرد دلهره آور و همراه با فشارهای روانی است. فرد باید با شیوه ی کاری، محیط و همکاران جدید هماهنگ شود. افراد تازه وارد به محیط کاری نمی دانند چه چیزی را از چه کسی بپرسند. در نتیجه، ممکن است زمان زیادی سپری شود تا ساده ترین مسایل را یاد بگیرند(4). به عنوان هییت علمی جدید، افراد در حال تطبیق با موقعیت جدید هستند. مطالعات، تصویری از چالش های مهمی را ارایه می دهند که اساتید هنگام شروع به کار جدید خود با آن مواجه هستند. سازگاری با زندگی تحصیلی اغلب استرس زا است. نگرانی های رایج اساتید، مبارزه با کمبود زمان برای انجام همه چیز، عدم اطمینان در مورد آنچه دقیقا از آن ها انتظار می رود، چالش ها جهت رسیدن به تعادل بین مسیولیت های حرفه ای و شخصی ازجمله موارد است (5). عضو جدید به درک ماموریت، اهداف، فلسفه سازمان، ساختار، فرهنگ، ارزش، فعالیت های کارکنان، استانداردهای خدمات، قوانین بهداشت و سلامت همراه با روش ها، جداول زمانی، توقعات و انتظارات نیاز دارد تا موجب افزایش حس وفاداری و تعلق خاطر عضو جدید به سازمان گردد (4). معمولا 5 سال اول فعالیت های حرفه ای اعضای هییت علمی مرحله تبدیل وضعیت و تثبیت جایگاه حرفه ای است ک یکی از مهم ترین مراحلی است که اعضای هییت علمی دانشگاه های کشور در زندگی حرفه ای خود دارند (6). زیرا عضو جدید، تا مرحله  آشناسازی هیچ فعالیتی در رابطه با شغل جدید انجام نداده و تجربه ای نیز در این زمینه کسب نکرده است، لذا محتوا و شیوه آموزش در پایه ریزی فعالیت ها و مهارت های فردی لازم فوق العاده موثر خواهد بود (4).
در یک مطالعه بر روی دانشگاهیان آمریکایی موضوعاتی را در زندگی جدید هییت علمی مانند استرس، زمان، اجتماعی شدن، و ارزیابی اعضای هییت علمی جدید، استرس قابل توجهی را در تطبیق با آن تجربه می کنند. بسیاری گزارش می دهند که زمان زیادی را صرف آماده سازی برای کلاس های خود می کنند، اما هنوز اغلب احساس آمادگی نمی کنند و زمان کمی برای پیگیری برنامه های تحقیقاتی مورد انتظار باقی می گذارند (5).
در حرفه پرستاری نیز بعد از سپری شدن دوره دکتری، ایدیال ترین شرایط، راه تصدی سمت هییت علمی و شروع زندگی آکادمیک است. اما این راه علیرغم وجهه اجتماعی بالا، با چالش ها و فراز و نشیب های فراوانی همراه است. دست وپنجه نرم کردن با مشکلاتی همچون آشنا نبودن با قوانین و شرح وظایف، آشنا نبودن با افراد رده های مختلف سازمان و چارت سازمانی، ارایه دروس تیوری در ابتدای ورود به عرصه فعالیت، داشتن واحدهای بالینی، زمان بر بودن آمادگی جهت تدریس واحد تیوری، محول شدن واحدهای درسی فراوان (8/16 واحد)، کم بودن نسبت واحدهای درسی با حجم مطالب درسی، چالش های تقسیم و تخصیص واحدها، نداشتن زمان کافی برای فعالیت های تحقیقاتی، سردرگم بودن جهت انجام فعالیت های ارتقاء علمی، محول کردن وظایف فرعی در راستای آموزش مانند استاد مشاوری، آموزش مداوم، حضور در شوراها و جلسات مختلف بدون هیچ گونه سابقه حضور در چنین جلساتی، مقایسه شدن و ارزیابی توسط دانشجویان، همکاران، تبعیض های محیط کاری، عدم پذیرش عضو جدید و شیوه های کاری وی توسط دانشجویان و برخی همکاران ازجمله این موارد است. تلاش در راستای برآورده کردن انتظارات سازمان، همکاران و دانشجویان علاوه بر در نظر گرفتن تعارض زندگی شخصی با محیط کاری، خستگی و تنش روانی قابل ملاحظه ای به فرد وارد می کند. همه این موارد در صورتی است که عضو جدید هییت علمی هیچ گونه آموزشی در این راستا ندیده است و بایست اغلب موارد به صورت آزمون وخطا پیش برود. این موارد می تواند بر قابلیت های عضو هییت علمی و درنهایت کیفیت آموزش تاثیرگذار باشد.
نویسنده ذکر نقل قولی را در اینجا لازم می داند"... نسل تغییر کرده، انتظارات دانشجوها بالاتر رفته، سازمان هم انتظاراتی داره، خب ما تمام روزهای هفته رو درگیرهستیم، صبح ها کارآموزی و عصرها هم کلاس و جلسات و غیره، در کنارش مشغله زندگی هم داریم، وقت استراحت نداریم، اوایل خیلی سخته تا روال کاردستمون به یاد و رو غلتک بیفته زمان میبره، از خیلی کارهامون جا میمونیم از کارهای تحقیقاتمون میمونیم واقعا وقت نمی کنیم...".
با توجه به شرایط تنش زا در سال های نخست فعالیت حرفه ای اساتید و تثبیت جایگاه حرفه ای آن ها که دوران پایه محسوب می شود، انتظار می رود جهت ورود به عرصه دانشگاه، تمهیداتی در نظر گرفته شود. لذا پیشنهاد می شود قبل از ورود به مرحله تعهدات دوره دکتری مدت کوتاهی را به عنوان دوره آموزشی سپری نمایند. با نظر به وارد شدن ناگهانی بعد از فارغ التحصیلی به عرصه آموزش میزان واحدهای درسی به تدریج پایه افزوده شود تا با توجه به توانمندی های فرد به حدنصاب برسد. در نظر گرفتن یک روز کامل در هفته به فعالیت های تحقیقاتی جهت برآورده کردن انتظارات پژوهشی سازمان از دیگر راهکارها است. امید است با در نظر گرفتن این موارد جهت افزایش انگیزه اعضای هییت علمی جدید، بتوان گامی موثر در این زمینه برداشت و به بهبود این شرایط کمک شایانی نمود.