تاثیر شوری، آزوسپریلیوم و نانوذرات (روی و سیلیکون) بر عملکرد و برخی صفات فیزیولوژیک تریتیکاله (× Triticosecale Wittmak.)

شوری یکی از مهم ترین تنش های محیطی است که رشد و عملکرد گیاهان زراعی را کاهش می دهد. کاربرد کودهای زیستی ‏عملکرد و مقاومت گیاهان در برابر تنش های محیطی مختلف از جمله شوری را افزایش می دهد. همچنین عنصر روی یک نقش مهمی را در ‏متابولیسم پروتیین، فعالیت فتوسنتزی و برخی صفات فیزیولوژیکی گیاهان ایفا می کند. کمبود روی یک مشکل اساسی به خصوص در گیاهان ‏رشد کرده درخاک های با ‏pH‏ بالا است. در سال های اخیر محققان نشان داده اند که مقدار کمی از ریزمغذی هایی مانند روی به وسیله محلول ‏پاشی می تواند توانایی گیاهان به تنش شوری را تحت تاثیر قرار دهد. سیلیکون نیز یک ریز مغذی مکمل برای سیستم های بیولوژیکی است و ‏نقش فیزیولوژیکی مهمی را در افزایش مقاومت در برابر تنش های مختلف محیطی دارد. هدف از این پژوهش ارزیابی اثرات آزوسپریلیوم و ‏نانوذرات (روی و سیلیکون) بر عملکرد و برخی صفات فیزیولوژیکی تریتیکاله تحت تنش شوری بود.‏ این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی ‏و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1400 اجرا شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل تنش شوری در سه سطح (عدم اعمال شوری به ‏عنوان شاهد، اعمال شوری 60 و 120 میلی مولار) با استفاده از نمک کلرید سدیم، کاربرد باکتری محرک رشد در دو سطح (عدم تلقیح بذر ‏به عنوان شاهد و تلقیح بذر با باکتری آزوسپریلیوم)، محلول پاشی با نانو ذرات در چهار سطح (محلول پاشی با آب به عنوان شاهد، محلول پاشی ‏‏8/0 گرم در لیتر نانواکسید روی، محلول پاشی 50 میلی گرم در لیتر نانوسیلیکون، محلول پاشی توام 4/0 میلی گرم در لیتر نانواکسید روی و 25 ‏میلی گرم در لیتر نانوسیلیکون) بود. ‏ نتایج نشان داد که کاربرد آزوسپریلیوم و محلول پاشی توام نانواکسید روی و سیلیکون تحت شرایط عدم اعمال شوری، شاخص ‏کلروفیل (24/49 درصد)، محتوای نسبی آب (82/59 درصد)، هدایت روزنه ای (6/57 درصد)، فلورسانس حداکثر (77/52 درصد)، فلورسانس ‏متغیر (09/136 درصد)، عملکرد کوانتومی (24/54 درصد) و عملکرد دانه (23/47 درصد) را نسبت به شرایط عدم کاربرد باکتری محرک رشد ‏و نانوذرات تحت شرایط شوری 120 میلی مولار افزایش داد. همچنین هدایت الکتریکی و فلورسانس حداقل به ترتیب 6/54 و 15/49 درصد ‏نسبت به شرایط عدم کاربرد باکتری محرک رشد و نانوذرات تحت همان سطح شوری، کاهش پیدا کرد. ‏ نتایج این پژوهش نشان داد که کاربرد آزوسپریلیوم و محلول پاشی نانواکسید روی و سیلیکون می تواند عملکرد دانه تریتیکاله را در ‏شوری 120 میلی مولار به واسطه ی بهبود شاخص های فلورسانس کلروفیل و برخی صفات فیزیولوژیکی همچون هدایت روزنه ای، شاخص ‏کلروفیل و محتوای نسبی آب افزایش دهد. از این رو می توان کاربرد باکتری های محرک رشد و نانوذرات (روی و سیلیکون) را به عنوان راه کار ‏موثر برای تعدیل اثرات تنش شوری پیشنهاد کرد.‏