بررسی کمی صرفه جویی انرژی در خانه های گودال باغچه ی اقلیم گرم و خشک (نمونه موردی : خانه های سنتی شهر کاشان)

بحران انرژی به یکی از مهم ترین مسایل جهان تبدیل شده است. از سوی دیگر در کشور با سرانه ی مصرف انرژی بالاتر از مصرف جهان، سهم سوخت های فسیلی، که استفاده از آنها با آلودگی همراه است، در سبد انرژی 95 درصد است (ایرنا، 1401). مطابق آمار شرکت ملی نفت ایران (شرکت بهینه سازی مصرف سوخت، 1396)، بیشترین سهم مصرف انرژی به میزان 27.2 درصد متعلق به بخش خانگی است. با توجه به سهم بالای مصرف در این بخش، در این مقاله تلاش شد که با بررسی تاثیر یک عنصر معماری سنتی مناطق گرم و خشک ایران در کاهش مصرف انرژی و پیشنهاد راهکاری برای طراحی ساختمان های کم مصرف تر، گامی به سوی کاهش مصرف انرژی در کشور برداشته شود. گودال باغچه، حیاطی است در میانه ی حیاط اصلی ساختمان که معمولا به اندازه ی یک طبقه، درون زمین فرو رفته است. هدف اصلی از ایجاد گودال باغچه در اقلیم گرم و خشک، رسیدن به آب بوده، اما پژوهش ها نشان می دهد وجود این عنصر در ساختمان، منجر به کاهش مصرف انرژی در آن نیز شده است. هدف از این پژوهش محاسبه ی میزان کاهش مصرف انرژی ناشی از وجود گودال باغچه در بناهای سنتی و هم چنین یافتن خصوصیات کالبدی بهینه برای رسیدن به بیشترین میزان کاهش مصرف در این گونه ساختمان ها بوده و روش آن توصیفی-تحلیلی است. به این منظور در قدم اول شهر کاشان، به دلیل تعدد پروژه های دارای گودال باغچه و اقلیم گرم و خشک انتخاب شدند. پس از انتخاب سه نمونه از کامل ترین خانه های این شهر، اطلاعات کالبدی و اندازه های آن ها استخراج شد. پس از آن هر سه خانه در هانی بی.[i] در دو حالت روی زمین و داخل زمین شبیه سازی شدند. مطابق نتایج ساخت گودال باغچه در این خانه ها، بیشترین تاثیر را در انرژی مورد نیاز سرمایش داشته و باعث صرفه جویی 9.4 درصدی شدت مصرف انرژی ساختمان شده است. در مرحله ی پایانی، با در نظر گرفتن 81 حالت مختلف، تلاش شد تا بهینه ترین فرم کالبدی خانه های گودال باغچه برای ساخت وساز امروزی پیدا شود. مطابق نتایج در حالت بهینه، می توان به کاهش 11.2 درصدی در شدت مصرف انرژی نسبت به وضعیت موجود رسید. از یافته های این پژوهش می توان در پژوهش های آینده، برای رسیدن به الگوی مناسب ساختمان دارای گودال باغچه در اقلیم گرم و خشک ایران استفاده کرد.