بررسی نقش مساجد بر میزان تاب آوری اجتماعی محلات شهری (نمونه مطالعاتی: محله ناصرخسرو و شهرک نگین اصفهان)

در سال های اخیر و به دنبال بروز بلایا، به مفهوم تاب آوری در بسیاری از محافل علمی توجه بسیاری شده است. تاب آوری مفهومی چندجانبه است که درصدد به حداقل رساندن خسارات ناشی از بحران است. در این میان، توجه اغلب برنامه ریزان بیشتر بر بعد کالبدی معطوف شده است. این در صورتی است که عدم قطعیت از شدت و نوع مخاطرات، بروز بحران های جدید و انسان ساخت و همچنین توجه به ظرفیت های اجتماعات در مواجهه با اختلالات و بهبود شرایط، کانون توجهات را به سمت بعد اجتماعی تاب آوری سوق داده است. تمرکز و تاکید بر نقش اعضای جامعه در مواجه با بحران و توانایی و ظرفیت آن ها برای بهبود اوضاع نیز برای آن است که افراد و اجتماعات تاب آور می توانند فارغ از هر نوع بحران، به مقابله با آن بپردازند و بدون ناامیدی شرایط را تغییر دهند. در این میان، مساجد از دیرباز خودشان را درگیر بحران ها و مسایل جامعه کرده اند و به عنوان کانونی جهادی با بهره گیری و سازمان دهی ظرفیت های مردمی، در مواجه با بحران ها و تغییر و بهبود شرایط و به طور کلی تاب آوری جوامع، نقش کلیدی ایفا کرده اند. در این پژوهش سعی شده است جایگاه مساجد و تاثیری که بر تاب آوری اجتماعی ساکنان می گذارند ارزیابی شوند و به این پرسش بپردازد که مساجد تا چه میزان توانسته اند بر تاب آوری اجتماعی ساکنان محله ناصرخسرو و شهرک نگین ماثر واقع شوند؟در راستای دستیابی به اهداف پژوهش، محله ناصرخسرو و شهرک نگین که در مجاورت یکدیگرند، اما از نظر بافت کالبدی تفاوت جدی دارند، به عنوان نمونه های مطالعاتی بررسی شده اند. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و برای دستیابی به داده های تکمیلی از پرسش نامه استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش نیز با استفاده از فرمول کوکران برای محله ناصرخسرو 375 و برای شهرک نگین 374 نفر برآورد شده است. همچنین به منظور تحلیل و بررسی اطلاعات، ضریب هم بستگی اسپیرمن استفاده شده است. نتایج حاکی از آن اند که مساجد تاثیر بسزایی بر افزایش تاب آوری اجتماعی دارد و هرچه حضور در مساجد بیشتر باشد، تاب آوری نیز افزایش می یابد. به طور کلی، مساجد به دلیل قابلیت پذیرش عملکردهای متعدد و همچنین ظرفیتی که در پذیرش و جلب مشارکت اقشار مختلف جامعه در حوزه های مختلف دارند، می توانند به صورت غیرمستقیم تاثیر بسیاری بر عوامل موثر بر تاب آوری اجتماعی داشته باشند و همچنین از این ظرفیت در راستای مقابله با انواع بحران ها و تغییر و بهبود شرایط استفاده کنند.