تحلیل نقش سنت گرایان در شهرسازی معاصر (رهیافتی برای دستیابی به الگوهای تحقق پذیری شهر اسلامی)

سنت گرایی به عنوان رویکردی در فلسفه معاصر، مکتبی است که نسبت به مدرنیته، موضعی به شدت انتقادی دارد. آرا و دیدگاه های انتقادی سنت گرایان نسبت به مدرنیته در حوزه های گوناگون از جمله فلسفه هنر سبب شده اند دیدگاه های آنان در حوزه شهرسازی و معماری نیز مورد توجه و عنایت قرار گیرد. گرچه تقریبا هیچ یک از چهره های سرشناس و نظریه پرداز سنت گرا، معمار یا شهرساز نبوده اند، اما نقدهای جدی آنان به مدرنیته و بیان مفاهیمی چون «تقدس زدایی از فضای شهر» و «دنیوی سازی مکان و زمان» و نیز تدوین آثاری درباره هنر اسلامی و آسیب شناسی تمدن اسلامی (مانند بعضی آثار بورکهارت و سید حسین نصر) سبب شده اند دیدگاه های آنان به طور جدی در حوزه شهرسازی و معماری جوامع اسلامی به ویژه ایران مطرح و اثرگذار باشند. در عین حال، آرای سنت گرایان با نقدهای جدی نیز مواجه بوده اند. این نوشته سعی دارد با بررسی دیدگاه های سنت گرایان و نقدهای وارد بر ایشان، ضمن ارزیابی نسبت به دست آوردها و کاستی های این مکتب به ویژه در حوزه شهرسازی ایرانی اسلامی، به تحلیلی درباره میزان اثرگذاری و قابلیت دیدگاه سنت گرایی در فرآیند تحقق شهر اسلامی ایرانی دست یابد. این نوشته به نقد و بررسی سنت گرایی طبق تعریف مصطلح آن می پردازد. سنت گرایان مزبور در مجموع دچار افراط و تفریط هایی شده اند. در این مقاله سعی می شود رویکردهای دیگری از سنت گرایان اصول گرا که همه جانبه گر و عمیق تر نسبت اسلام را با خلق آثار هنری و معماری و شهرسازی بیان نموده اند، برای تحقیقات بعدی و مکمل این تحقیق معرفی شوند. این پژوهش به روش اسنادی-کتابخانه ای در مرحله جمع آوری اطلاعات و به روش استدلال منطقی در مرحله تحلیل و استنتاج به این نتیجه رسید که بخش بزرگی از دستاوردهای سنت گرایی در تقابل با مدرنیته در مقام نقد مدرنیته است. به نحوی که آسیب شناسی پیامدهای نامطلوب مدرنیته در حوزه شهرسازی و معماری توانسته است الهام بخش و عامل محرک برای بسیاری از اندیشمندان، صاحب نظران، اساتید و تصمیم گیران باشد. لکن در عمل و در مقام تحقق پذیری و دستیابی به شهر اسلامی توفیق چندانی پیدا نکرده است. در این متن تلاش شده است با کنکاش و بررسی این موضوع، به رهیافتی برای تحقق پذیری شهر اسلامی دست یابیم.