تحول مفهوم هویت ملی در عصر قاجار

ایران، به عنوان یکی از کهن ترین کشورهای جهان، از دیرباز دارای نوعی هویت ملی و «ملت» بوده است و این را می توان در استمرار نام «ایران» دید. سه لایه سازنده هویت «ملی» ایرانیان، «ایرانی بودن»، «دین» و در دوره جدید «تجدد» است. دو لایه کهن هویت ملی ایرانیان، از دیرباز در کنار هم کم وبیش سازگار بودند، و عناصر متداخل زیادی با یک دیگر داشته و دارند. با آشنایی ایرانیان با دنیای جدید، موجب شد که آگاهی های نوینی در این زمینه به وجود بیاید و این آگاهی ها موجب تحول در این هویت شد. از این رو، سوال اصلی این پژوهش آن است که این تحول در مولفه های مربوط به هویت ملی، در عصر قاجار (پیش از مشروطه)، چگونه شکل گرفته است؟ این پژوهش، با روش توصیفی تحلیلی، به این نتیجه رسیده است که «باستان گرایی»، «سره نویسی»، «بازتعریف از وطن» و «بازتعریف ملت» و «شکل گیری اندیشه ناسیونالیسم (در معنای مدرن آن)» مهم ترین مولفه های «منظومه هویت ایرانی جدید» را تشکیل می دهند.