بررسی تطبیقی رفق و مدارا در سیره نبوی و کاربست آن در حکومت علوی با تاکید بر منابع روایی مذاهب اسلامی

رفق و مدارا از جمله ارکان جامعه اخلاقی و اخلاق اسلامی می باشد که به سبب زیست اجتناب ناپذیر انسان در تعامل با دیگران، به عنوان راهکار دینی و کارآمد اجتماعی، موجب تسهیل در روابط می گردد. سفارش مکرر به رفق و مدارا در آیات قرآن کریم، گفتار و کردار رسول الله(ع) و امیرمومنان (ع) مشاهده می شود که نتایجی نظیر افزایش روزی و برکت، گشایش سختیها، نیل به اهداف، سلامتی دین و دنیا، نیل به موفقیت و حکمت را به دنبال خواهد داشت. این پژوهش درصدد است تا ضمن تبیین اهمیت رفق و مدارا در فرمایشات ثقلین به بیان پیشبرد، پیامد و کاربست آن در سیره نبوی (ص) و تطابق آن با حکومت علوی (ع) بپردازد و به این پرسشها پاسخ دهد که اولا در سیره حکومتی پیامبر (ص) مهم ترین موارد رفق و مدارا کدام بوده است؟ ثانیا رفق و مدارا در سیره حکومتی امام علی (ع) چه میزان تطابق و کاربستی را با سیره نبوی (ص) دارد؟ در این نوشتار، با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، ضمن ارایه معنایی دقیق و جامع از مفهوم «رفق و مدارا» و مولفه های آن، با مطالعه منابع روایی و تاریخی معتبر فریقین، نوع زیست سازوارانه رسول الله (ص) با هفت گروه مختلف شامل «محاربان»، «باغیان»، «امتناع کنندگان از بیعت»، «مخالفان»، «توهین کنندگان»، «عاملان و قاصدان ترور» و «پیروان ادیان و مذاهب و اهل ذمه» بررسی شده و مهم ترین شیوه ها و دستورالعملهای ایشان در این موارد شناسایی و تبیین گردیده و میزان تطابق هریک از اینها، با رفق و مدارا در سیره حکومتی امام علی (ع) نیز بررسی شده است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که در تمامی موارد مذکور مشابه این نوع از مدارا و رفتار به مصداق روایت «حذو النعل بالنعل» را در سیره و حکومت امیرمومنان (ع) نیز شاهد هستیم.