تحلیل سبک شناسی متون منثور عرفانی سده های چهارم تا ششم بر مبنای صفات الهی

 بحث پیرامون صفات الهی یکی از مباحث بسیار اساسی و کلیدی است که ریشه در قرآن مجید و سخنان اولیا دارد و از آغاز شکلگیری عرفان اسلامی در اندیشه های بسیاری از عارفان و واصلان نمود و تجلی تام و تمام یافته است. در عرفان شناخت صفات الهی و آنچه پیرامون توحید و خداشناسی از طریق توجه به این صفات مطرح میگردد در پردازش افکار عرفانی بزرگان عرفان و تصوف حایز اهمیت است. هدف اصلی این جستار بررسی و تحلیل دیدگاه عارفان در چند اثر از امهات آثار نثر عرفانی سده های چهارم تا ششم هجری درخصوص صفات الهی میباشد.

روش تحقیق در این بررسی بصورت توصیفی-تحلیلی بر مبنای مطالعات کتابخانه ای و شیوه سندکاوی است. جامعه آماری این جستار، امهات متون نثر عرفانی از سده های چهارم تا ششم شامل اللمع فی تصوف از ابونصر سراج، کشف المحجوب هجویری و روح الارواح فی شرح اسماء الملک الفتاح از سمعانی میباشد.

 یافته های پژوهش حاکی از آن است که به لحاظ اندیشگانی، از آنجا که نویسندگان مذکور شناخت صفات الهی را موجب شناخت بهتر پروردگار میدانند و بمدد آن طی طریق عرفان و رسیدن به حقایق وجودی را امکانپذیر میشمارند، بصورت گسترده ای به بررسی صفات خداوند در آثار خویش پرداخته اند.

در آثاری چون اللمع فی تصوف، کشف المحجوب، و روح الارواح فی شرح اسماء الملک الفتاح کاربرد صفات الهی با وجود توجه نویسندگان به اشتراکات بسیار، در برخی جنبه های کلامی و عقیدتی سبب بروز تفاوتهایی شده است که بصورت نسبتا تاثیرگذاری در مشرب عرفانی نویسندگان منعکس گردیده است.