معرفی نسخه خطی کنزالجواهر السنیه فی الفتوحات السلیمانیه و سبک شناسی آن

تاریخ همواره در دل خود وقایعی داشته است که قطعا بسیاری از پژوهشها به آن اشاره ای نداشته اند؛ بنابراین بدیهی است معرفی هر یک از متون تاریخی کهن نقش بسزایی در آشکار ساختن زوایای مبهم و تاریک گذشته دارد. نسخه «کنزالجواهر السنیه فی الفتوحات السلیمانیه» یکی از این آثار ارزشمند در زمینه تاریخنگاری عثمانیان به شمار میرود و از معدود کتابهایی است که درباره تعدادی از جنگهای سلطان سلیمان اول (974-926)، همزمان با حکومت این پادشاه به رشته تحریر درآمده است. در این تحقیق، علاوه بر معرفی این نسخه خطی و مولف آن، به بررسی ویژگیهای سبکی این اثر پرداخته شده است.

روش پژوهش در این مقاله بصورت توصیفی- تحلیلی است.

نسخه خطی «کنزالجواهر السنیه فی الفتوحات السلیمانیه» اثر شاه قاسم مخدومی تبریزی، از نویسندگان قرن دهم هجری، است. شاه قاسم بن شیخ مخدومی (متوفی948ه.ق)، از خطاطان شناخته شده ای است که پس از جنگ چالدران در سال 920ه.ق، با تعدادی از اهل حرف و علما به استانبول مهاجرت کرد. این نسخه به سفارش سلطان سلیمان، دهمین پادشاه حکومت 625 ساله عثمانی، نگاشته شده است و افزون بر ارزش تاریخی، آگاهیهای گرانسنگی درباره اتفاقات پیش آمده در چند جنگ عثمانیان ارایه میدهد.

نثر این کتاب از نمونه های نثر فنی و مصنوع قرن دهم هجری است. نثری آمیخته به نظم دارد و پر از عبارت پردازی، ذکر مترادفات و آیات و احادیث است. از خصیصه مهم متن، اطناب و به کارگیری جملات طولانی است و از بین آرایه های بدیعی میتوان به انواع سجع، جناس، قرینه سازی و هم آوایی اشاره کرد که نقش زیادی در ایجاد موسیقی کلام دارد. همچنین بنا به قاعده مصنوع بودن متن، تشبیه و استعاره، بویژه در مقدمه کتاب، زیاد به چشم میخورد. بیشتر اشعار به کاررفته در متن سروده مولف است و بحر متقارب مثمن محذوف، که بحر شاهنامه است، در این متن بسیار دیده میشود.