سلطان و وظایف وی از دیدگاه سیاست نامه نویسان دوره قاجار

سیاست نامه و شریعت نامه نویسان دوره اول قاجار در پیوند با سنت سیاست نامه نویسی ایرانی، بعدازاینکه به لزوم سلطنت و پادشاهی و مقام وی در جهان به عنوان ظل الله اشاره نموده اند، کارکردها و وظایفی برای وی تعریف و مشخص نموده اند تا شاه با کاربست آن ها، شایسته مقام ظل اللهی و سلطنت گردد. این کارکردها تکرار همان وظایف شاه در اندیشه ایران باستان و دوره ایران اسلامی هست، که با توجه به اقتضایات دوران قاجار، تکرار و بازنویسی شده اند.

روش شناسی: 

این پژوهش به روش تاریخی با رویکرد کیفی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای و مراجعه به منابع تاریخی به خصوص سیاست نامه های دوره اول قاجار انجام شده است.

یافته های پژوهش نشان می دهد که سلطنت و وظایف آن بحث محوری سیاست نامه های دوره اول قاجار است. ازنظر اندیشه ورزان دوره قاجار سلطان شیعه، جانشین و سایه خداوند درروی زمین است، اما برای حفظ این جایگاه و به دست آوردن مشروعیت می بایست یک مجموعه از وظایف مخصوص جایگاه خود را انجام می داد.

سیاست نامه نویسان این دوره با نظریه پردازی در حوزه سلطنت، تلاش داشتند تا با برکشیدن جایگاه سلطان و مقام قدسی بخشیدن به وی، او را جانشین پیامبر و امامان شیعه معرفی نمایند. اما ازنظر آنان این مقام ابدی و پایدار نبود، بلکه مستلزم انجام کارکردهای ویژه ای بود که عدالت و دادگری در کانون و محور این وظایف قرار داشت.