اثر سیلیسیم بر اجزای عملکرد، برخی ویژگی های مورفوفیزیولوژیکی و فیتوشیمیایی زوفا (Hyssopus officinalis) تحت رژیم های آبیاری

کمبود آب از مهمترین عوامل محیطی کاهش رشد و عملکرد بسیاری از محصولات کشاورزی در ایران و دنیاست. سیلیسیم، به عنوان دومین عنصر فراوان در پوسته زمین، نقش مهمی را در ایجاد مقاومت به تنش های زنده و غیر زنده در گیاهان ایفا می کند. باتوجه به مشکلات کم آبی روزافزون در ایران و نیاز به شناخت گیاهان متحمل به خشکی و تیمارهای کمک به افزایش این تحمل، این تحقیق با هدف بررسی اثر سیلیسیم بر عملکرد و برخی ویژگی های مورفولوژیک و فیتوشیمیایی زوفا (Hyssopus officinalis) تحت رژیم های آبیاری به صورت آزمایش گلدانی در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، به اجرا درآمد.

آزمایش گلدانی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی، در سه تکرار (هر تکرار شامل دو گلدان بود) انجام شد که سطوح مختلف تنش خشکی شامل چهار سطح 100 درصد ظرفیت زراعی، 75 درصد ظرفیت زراعی، 50 درصد ظرفیت زراعی و  25 درصد ظرفیت زراعی در طی سه ماهه، در چهار سطح مختلف سیلیسیم، صفر (شاهد)، 75/0،  5/1 و 25/2 میلیگرم بر لیتر به صورت محلول پاشی برگی در چهار نوبت، هر سه هفته یک بار، صورت پذیرفت. در زمان گلدهی کامل، اجزای عمکرد، صفات مورفولوژیک و فیتوشیمیایی شامل طول ریشه و طول ساقه، وزن تر و خشک ریشه و وزن خشک زی توده، سطح برگ، فنل کل، فلاونوییدکل، فعالیت آنتی اکسیدانی، درصد اسانس مورد ارزیابی قرار گرفتند.

نتایج تجزیه و تحلیل های آماری نشان داد که رژیم های مختلف آبیاری دارای اثر معنی داری روی همه ی صفات اندازه گیری شده به جز وزن تر اندام هوایی و طول میان گره بود به طوری که تنش خشکی باعث کاهش وزن تر و خشک ریشه، کاهش سطح برگ و نیز کاهش تعداد شاخه فرعی گردید و با افزایش سطح خشکی میزان فنل کل و نیز درصد اسانس افزایش یافت. همچنین با بررسی اثر سیلیسیم در شرایط رژیم های مختلف آبیاری اثر معنی داری روی افزایش کلیه صفات اندازه گیری شده مشاهده شد. به طوری که با کاربرد سیلیسیم، وزن تر و خشک ریشه، طول ریشه و طول ساقه و تعداد میانگره ها، ، فنل کل، فلاونوییدکل، فعالیت آنتی اکسیدانی و درصد اسانس، تحت تاثیر تنش خشکی، افزایش یافت.

افزایش غلظت سیلیسیم در محلول پاشی سبب افزایش اجزای عملکرد گیاه زوفا در شرایط تنش کم آبی گردید. همزمان این تیمار توانست سبب افزایش تولید متابولیت های ثانویه گیاه شامل مجموع ترکیبات فنلی، فلاونوییدی، درصد اسانس و درنتیجه افزایش درصد مهار رادیکال های آزاد گردد. این نتایج بیانگر خاصیت بهبود دهندگی سیلیسیم روی عملکرد گیاه دارویی زوفا در شرایط تنش خشکی می باشد. باتوجه به غلظت های مورد استفاده سیلیسیم، مشاهده شد موثرترین غلظت سیلیسیم 5/1 میلی گرم برلیتر بوده است.