بررسی واکنش های فیزیولوژیکی و بیوشمیایی ارقام گندم دیم به تنش سرما در سیستم کشاورزی حفاظتی

کشاورزی حفاظتی از راهبردهای موفق کشاورزی پایدار در شرایط تغییرات اقلیمی به ویژه کاهش بارندگی می باشد. در سیستم کشاورزی حفاظتی با حفظ بقایا دمای خاک کاهش می یابد و این موضوع ممکن است روی رشد محصول در اقلیم سرد موثر باشد. برای این منظور، آزمایشی در سال های زراعی 98-1397 و 99-1398 در دو شرایط کنترل شده و مزرعه ای در موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور روی ارقام مختلف گندم دیم اجرا شد. در شرایط کنترل شده، ارقام گندم (سرداری، باران، ریژاو، ساجی‏، گردیش و راسکون) در اتاقک رشد در معرض دماهای مختلف سرد و یخبندان (4+، 5-، 10- و 15- درجه سانتی گراد) قرار گرفتند و در شرایط مزرعه ارقام گندم در سه تاریخ مختلف کاشت (اواخر شهریور، اواخر مهر و اواخر آبان) در تناوب با نخود در سیستم کشاورزی حفاظتی و مرسوم در قالب طرح اسپلیت- اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار کشت شدند. نتایج شرایط کنترل شده نشان داد که ارقام سرداری و باران با دارا بودن بیشترین میزان کلروفیل و آنزیم های سوپراکسید دیسموتاز و کمترین میزان پراکسیداسیون لیپیدی غشا از ارقام متحمل به سرما بودند. در مقابل میزان پراکسید هیدروژن ارقام ریژاو و ساجی (حساس به سرما) در دمای 15- درجه سانتی گراد بیشتر از سایر ارقام بود. تمامی ارقام در شرایط مزرعه و در تیمار بدون خاکورزی بیشترین فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان و کمترین میزان H2O2 و MDA را داشتند، با این وجود سرداری و باران نسبت به سایر ارقام از کارایی بیشتری در تحمل به تنش سرما برخوردار بودند. بنابر نتایج بدست آمده در سیستم کشاورزی حفاظتی در اراضی دیم مناطق سرد‏، تاریخ کاشت و مراحل فنولوژیکی گیاه در برخورد با سرما در زمستان و بهار از اهمیت بالایی برخوردار بوده و انتخاب ارقام متحمل به سرما با بهبود ویژگی های فیزیولوژیکی تحت تنش سرما میتواند آسیبهای تنش سرمایی را به شدت کاهش دهد.