تاثیر طیف های مختلف نور بر عملکرد فتوسنتزی، شاخص های رشد و میزان اسانس گیاه مریم گلی (Salvia officinalis L.)

نور منبع انرژی برای فتوسنتز و عاملی تحریک کننده برای رشد و نمو گیاه می باشد. جنبه های مختلف نور شامل شدت، کیفیت و دوره تابش نور، رشد و نمو گیاهان و واکنش مربوط به روابط گازی آنها را تحت تاثیر قرار می دهد. در مطالعه حاضر به منظور بررسی عملکرد فتوسنتزی، شاخص های رشدی و میزان اسانس گیاه مریم گلی در واکنش به طیف های مختلف نوری از شش تیمار نوری شامل نور سفید، قرمز، آبی و سه نور ترکیبی (قرمز30:آبی70، قرمز50:آبی50 و قرمز70:آبی30) ساطع شده از لامپ های LED با شدت نوری 10±250 میکرومول فوتون بر متر مربع در ثانیه در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار استفاده شد. نتایج به دست آمده حاکی از تاثیر معنی دار طیف های مختلف نوری بر صفات مورد بررسی در سطح پنج و یک درصد بود. درصد بیشتر نور قرمز به ویژه نور ترکیبی قرمز70:آبی30 باعث بهبود شاخص های رشدی گیاه گردید. ارزیابی های فتوسنتزی نشان داد بیشترین شدت فلورسانس در تمامی مراحل تست OJIP متعلق به نور قرمز و کمترین مقدار فلورسانس در نورهای ترکیبی قرمز50:آبی50 و قرمز70:آبی30 بود. کارایی سیستم تجزیه آب فتوسیستم II (Fv/F0) و حداکثر کارایی فتوسیستم II (Fv/Fm) در تیمار نور قرمز حداقل بودند. نور قرمز باعث کاهش شاخص کارایی سیستم به ازای نور جذب شده (PIABS) و افزایش عملکرد کوانتومی اتلاف انرژی (ФD0)، میزان جذب نور به ازای هر مرکز واکنش (ABS/RC) و میزان گرفتن الکترون (TR0/RC) شد. بیشترین و کمترین گشودگی دهانه ی روزنه به ترتیب در نور آبی و قرمز به دست آمد. نتایج نشان داد با افزایش نسبت نور قرمز، ابعاد و منفذ روزنه کوچکتر و موجب کاهش نرخ تعرق و اتلاف آب برگ و بهبود قابلیت حفظ آب برگ شد و بالعکس گیاهانی که تحت نور آبی پرورش یافته اند، دارای روزنه های بزرگتر با شکاف روزنه ای عریض تر بودند. طول و عرض روزنه در محیط نوری آبی نسبت به نور قرمز به ترتیب 52/20 و 47/10 درصد افزایش نشان داد. به نظر می رسد به وجود آمدن این خصوصیات روزنه ای در شرایط با نسبت زیاد نور آبی باعث افزایش هدایت روزنه ای و افزایش نرخ تعرق و کاهش محتوی نسبی آب برگ در گیاهان پرورش یافته در نور آبی گردیده است. بیشترین مقدار اسانس (75/1 درصد حجمی وزنی) در محیط نوری قرمز70:آبی30 مشاهده شد و نسبت به نور سفید افزایش 33/32 درصدی را نشان داد. نتایج این پژوهش نشان داد، برای تولید تجاری گیاه مریم گلی در محیط های کنترل شده با سیستم های نوردهی مصنوعی برای بهینه شدن تبادلات گازی گیاه (فتوسنتز و تعرق)، بهبود خصوصیات رشدی و فیتوشیمیایی، نور ترکیبی قرمز70:آبی30 مناسب می باشد.